Gemeente over schittering zonnepark Schiphol: ‘Alternatief zonnepaneel gekozen’

Het gemeentebestuur van Haarlemmermeer stelt desondanks volgens de regels te hebben gehandeld bij de vergunningverlening voor het zonnepark waarvan schitterende zonnepanelen piloten hinderen bij het landen op vliegveld Schiphol.

Zonnige dagen
De bouw van zonnepark De Groene Energie Corridor (DGEC) is vorig jaar juli gestart en de oplevering staat gepland voor komende maand. Het project van een groep boeren wist enkele jaren geleden via de SDE++ 2021 subsidie te verkrijgen voor de installatie van 135,7 megawattpiek zonnepanelen. Met een oppervlakte van circa 100 hectare gaat het zonnepark jaarlijks ongeveer 123 gigawattuur zonne-energie produceren.

Schiphol maakte vorige week bekend per direct op zonnige dagen de Polderbaan tussen 10 en 12 uur ’s ochtends te sluiten vanwege het zonlicht dat wordt weerkaatst door de zonnepanelen. Luchtverkeersleiding Nederland (LVNL), KLM, easyJet en Schiphol – die verenigd zijn in het overkoepelende Integral Safety Management System (ISMS) – stellen dat de maatregel nodig is om de veiligheid van het vliegverkeer te waarborgen. ‘Het Nationaal Lucht- en Ruimtevaartcentrum (NLR) heeft voor DGEC getoetst aan de hand van de richtlijnen van de Federal Aviation Agency (FAA) van de Verenigde Staten’, schrijft het bestuurscollege. ‘Dat er door piloten toch hinder wordt ervaren, nemen we uiterst serieus.’  

Deeply textured glass
Het NLR adviseerde volgens de gemeente in 2020 om zogenaamde deeply textured glass-zonnepanelen toe te passen. ‘Deze zonnepanelen gebruiken een relatief dikke glassoort met groeven die reflecties meer verstrooit’, duidt de gemeente. ‘Deze glassoort zorgt voor meer verspreiding van het licht, waardoor de reflectie minder intens is maar wel over een breder gebied verspreid wordt. Het voorkomt in veel gevallen hinderlijke reflectie.’

Dit type zonnepanelen is om deze reden ook als voorschrift in de vergunning opgenomen. Tijdens de ontwikkelfase, voor de bouw, zijn ISMS, de ILT en Luchtverkeersleiding Nederland (LVNL) geïnformeerd over de plannen en bijbehorende onderzoeken. In 2023 is door DGEC gekozen voor een alternatief zonnepaneel, volgens de gemeente omdat de DTG-zonnepanelen niet meer te koop zouden zijn.

Niet meer verkrijgbaar
‘DGEC heeft eind 2023 bij de omgevingsdienst aangegeven dat de door hen in 2020 geteste DTG- zonnepanelen niet meer verkrijgbaar waren op de markt’, duidt de gemeente. ‘Zij gaven aan dat de huidige generatie zonnepanelen is gemaakt van dunner glas en dat het oude type panelen met dikker glas niet meer gemaakt wordt. Hiervoor hebben ze verschillende leveranciers benaderd. DGEC heeft – met het NLR – onderzocht welke alternatieven er verkrijgbaar zijn en heeft gekozen voor lightly textured glass (ltg)-zonnepanelen met anti reflection coating (ar-coating). Dit is een dunnere glassoort, uitgerust met een anti-reflectiecoating. Dit type paneel is destijds ook onderzocht in het onderzoek van To70 (red. dat voor de gemeente eerder de vliegveiligheidsaspecten van zonnepanelen heeft onderzocht). Uit dat onderzoek bleek ook dat er op deze locatie sprake zou zijn van glare richting de Polderbaan, in de ochtenden van oktober tot en met maart. Als mitigerende maatregel is geadviseerd om de glare te reduceren door aanpassen van de oriëntatie en hellingshoek van de zonnepanelen.’

Andere zonneparken Schiphol
Omdat in de vergunning van andere zonneparken in het zonnecarré ook dtg-panelen als voorschrift zijn opgenomen, onderzoekt de gemeente momenteel welke type anti-reflectiezonnepanelen op de markt beschikbaar zijn.

‘Er lijken nog zonnepanelen onder de noemer ”deeply textured” op de markt verkrijgbaar, maar het is nog onduidelijk of de specificaties daarvan vergelijkbaar zijn met de in 2020 onderzochte dtg-panelen die in de vergunning van DGEC zijn opgenomen’, aldus de gemeente. ‘Over het algemeen zijn zonnepanelen namelijk inderdaad dunner geworden, waardoor het onduidelijk is of er nog wel echt van “deeply textured” gesproken kan worden. Daarnaast zijn er verschillende typen “lightly textured” zonnepanelen en verschillende antireflectiecoatings beschikbaar. We onderzoeken dit nader en kunnen hier vooralsnog geen conclusies uit trekken.’

Toetsing alternatief zonnepaneel
Voor het alternatief zonnepaneel dat DGEC heeft gekozen, is een aanvraag gedaan om de nieuwe zonnepanelen toe te passen. DGEC heeft daarbij een aangepast rapport van het NLR aangeleverd. Het kennisinstituut heeft het alternatieve zonnepaneel getoetst aan de richtlijnen van de Amerikaanse Federal Aviation Administration (FAA).

‘Uit het rapport van NLR blijkt dat er wel kans op reflectie is, maar dat deze binnen de normen van het FAA blijven en conform die normen niet ontoelaatbaar is’, stelt de gemeente. In het NLR-rapport staat de volgende passage: ‘Het zonnepark kan wel yellow glare veroorzaken op de eindnadering van de Polderbaan – baan 18R. Deze reflecties kunnen zich voordoen in het najaar en in de winter – vanaf medio september tot medio maart – en voornamelijk in de ochtend en voormiddag – tussen 9.15 en 13.30 uur lokale wintertijd. Rekening houdend met het effect van bewolking en het baangebruik op Schiphol, wordt verwacht dat in 1,5 tot 3,0 procent van alle landingen op Schiphol in de dagperiode de vlieger zal worden blootgesteld aan deze reflecties. Dit wordt in het huidige FAA-beleid niet als ontoelaatbaar gezien. Naar verwachting zal de hinder voor de vlieger vergelijkbaar zijn met die van reflecties veroorzaakt door andere reflecterende oppervlakken – zoals wateroppervlakken, gebouwen met glazen gevels en autoruiten van geparkeerde auto’s – waaraan een vlieger kan worden blootgesteld.’

Omgevingsdienst
Ook de omgevingsdienst heeft volgens de gemeente beoordeeld dat de alternatieve zonnepanelen hetzelfde doel dienen, namelijk het verminderen van reflectie. ‘En dat deze wijziging in het plan dus niet vergunningplichtig is’, aldus de gemeente. ‘Het ging hierbij om een aanvraag voor het wijzigen van een voorschrift in de vergunning. Dit is niet vergunningsplichtig. Daarom heeft de omgevingsdienst per brief aan DGEC verklaard dat het om een omgevingsvergunningvrije activiteit gaat. De omgevingsdienst heeft eind vorig jaar een inspectie uitgevoerd op locatie bij DGEC. Uit deze inspectie bleek dat op de locatie de alternatief aangevraagde zonnepanelen worden gebruikt.’

20 meldingen
Schiphol geeft ondertussen aan dat er sinds afgelopen oktober 20 meldingen over schittering zijn binnengekomen. Deze meldingen zijn door verschillende vliegtuigmaatschappijen gedaan. Schiphol geeft aan dat dit misschien weinig lijkt, maar dat dit in het kader van vliegveiligheid vermoedelijk een middelgroot risico genoemd kan worden en kan zorgen voor ‘loss of control’ door verblinding en ‘loss of separation’ door uitwijkingsmanoeuvres. De luchthaven ziet dit als onacceptabel.

‘Schiphol is op dit moment bezig met dossiervorming en ze geeft aan dat ISMS een vervolgonderzoek gaat uitvoeren’, besluit de gemeente. ‘Naar verwachting is dit onderzoek eind mei gereed. Wat Schiphol betreft, zouden er nu tijdelijk geen nieuwe panelen bijgeplaatst moeten worden om het probleem niet groter te maken. Dit zou een bouwstop betekenen. De omgevingsdienst geeft aan dat dit de problemen waarschijnlijk niet oplost. Het zonneveld waar de meeste klachten over zijn gekomen, is al zo goed als klaar. Er is na dit gesprek niet gekozen om een bouwstop op te leggen. In plaats daarvan wordt gezocht naar een tijdelijke en één permanente oplossing.’

Vervangen
Het vervangen van de zonnepanelen is volgens de gemeente tot slot vooralsnog niet aan de orde. ‘Alle partijen overleggen intensief met elkaar en zoeken naar een haalbare, blijvende oplossing. Wij gaan vooralsnog ook niet uit van financiële gevolgen voor onze gemeente. Er is namelijk volgens alle regels gehandeld. Als gemeente hebben wij alles gedaan wat redelijkerwijs van ons gevraagd kan worden.’