Netcongestie en negatieve stroomprijzen dwingen projectontwikkelaars tot nieuwe businessmodellen

Aan de andere kant van de grens, in Vlaanderen, zorgt de verplichting voor grote elektriciteitsverbruikers om zonnepanelen te installeren juist voor een flinke hoeveelheid werk. Toch zullen ook in Nederland nieuwe kansen ontstaan voor wie flexibel durft te ondernemen.

Flexibeler model
De zonne-energiesector in Nederland en Vlaanderen transformeert in 2026 naar een flexibeler model. Projectontwikkelaars moeten creatief inspelen op een veranderende markt zonder traditionele subsidies en op zoek naar nieuwe kansen door het optuigen van slimme businesscases met bijvoorbeeld batterijen om uitgestelde levering mogelijk te maken. De tijd van simpelweg installeren en terugleveren, lijkt dan ook definitief voorbij. Het landschap voor projectontwikkelaars is drastisch veranderd. Waar vroeger de focus lag op het maximaliseren van de energieproductie, draait het nu om flexibiliteit en slimme integratie in het energiesysteem.

Contracts for difference
In Nederland heeft ondertussen de Stimulering Duurzame Energieproductie en Klimaattransitie (SDE++) haar beste tijd gehad en dat heeft grote invloed op het aantal nieuwe projecten. Tekenend was de subsidieronde uit 2024. In de zomer van 2025 maakte minister Hermans bekend aan slechts 283 zonne-energieprojecten subsidie te hebben verstrekt, het laagste aantal in jaren. De overheid bereidt zich voor op een overstap naar tweerichtingscontracten, ook wel contracts for difference genoemd. Deze nieuwe steunvorm moet projectontwikkelaars zekerheid bieden bij lage stroomprijzen en voorkomt overwinsten bij hoge prijzen. Brancheorganisaties zijn ervan overtuigd dat deze contracts for difference in combinatie met een garantiefonds voor stroomafnameovereenkomsten (ppa’s) 4 miljard euro aan investeringen in wind- en zonne-energieprojecten los kunnen trekken. Die zouden goed zijn voor 56 terawattuur groene stroom. Invest-NL werkt inmiddels aan de vormgeving van zo’n garantiefonds. Dit fonds stelt projectontwikkelaars in staat om langetermijncontracten af te sluiten met afnemers die normaal gesproken niet in aanmerking komen voor dergelijke overeenkomsten vanwege hun kredietprofiel.

Netcongestie remt groei
Niet de afbouw van subsidies, maar het volle stroomnet is de grootste rem op de marktgroei. In Nederland is netcongestie de belangrijkste reden waarom projecten met subsidie niet worden gerealiseerd. Bijna 30 procent van de niet-uitgevoerde projecten die subsidie toegekend hebben gekregen, strandt door een gebrek aan netcapaciteit. Waar Vlaanderen lange tijd gevrijwaard bleef van deze problematiek, ontstaan nu ook daar knelpunten. De hoogspanningslijnen of de transformatorstations waar het Elia-hoogspanningsnet en Fluvius-distributienet met elkaar verbonden zijn, hebben op enkele tientallen locaties niet voldoende capaciteit. Netbeheerders Elia en Fluvius hebben een gezamenlijk actieplan opgesteld om de problemen met het stroomnet aan te pakken. Technische maatregelen en investeringen in netverzwaring moeten voor verbetering zorgen.

Om het volle stroomnet te omzeilen, worden alternatieve aansluitvormen steeds populairder. Zo zou de directe lijn, waarbij energieproducenten en -afnemers rechtstreeks met elkaar worden verbonden zonder gebruik van het openbare elektriciteitsnet, de komende jaren net als in Vlaanderen ook in Nederland een gangbare praktijk kunnen worden. Bovendien wordt cable pooling, waarbij meerdere energiebronnen één aansluiting delen, in Nederland vergemakkelijkt via de nieuwe Energiewet die vanaf 2026 van kracht is. Gesloten distributiesystemen en groepscontracten zijn andere opties. Netbeheerders experimenteren op hun beurt met alternatieven zoals flexibele aansluitovereenkomsten en groepstransportovereenkomsten, waarbij bedrijven gezamenlijk afspraken maken over het gebruik van netcapaciteit.

Lees het volledige artikel hieronder in de Solar & Storage Magazine Marktgids 2026.