Europese verkiezingen in volle gang: alle feiten en cijfers op een rij

Om de 5 jaar verkiezen de inwoners van de Europese Unie (EU) de leden van het Europees Parlement. Sinds het aantreden van het huidige Europees Parlement in 2019 zijn 467 wetten aangenomen: van de herziening van de Energy Performance of Buildings Directive (EPBD) waarmee zonnepanelen op daken vanaf 2027 verplicht worden voor nieuwe gebouwen, tot de hervorming van de Europese elektriciteitsmarkt en een Europees verbod op producten gemaakt met dwangarbeid. Bovendien werd een Europese Green Deal gesloten met een klimaatdoel van 40 procent hernieuwbare energie in 2030. Afgelopen februari werd daarbovenop een doel van 90 procent CO2-reductie in 2040 gepresenteerd.

Verschillende Europese fracties
Nederland had in 2019 aanvankelijk 26 zetels in het Europees Parlement, maar kreeg in 2020 na de Brexit – toen het Verenigd Koninkrijk vertrok uit de EU – er 3 zetels bij.

De Nederlandse partijen zijn in het Europees Parlement aangesloten bij verschillende fracties. De leden van het Europees Parlement verenigen zich namelijk niet naar nationaliteit, maar naar politieke voorkeur. Er zijn momenteel 7 fracties in het Europees Parlement. Sommige leden zijn van geen enkele fractie lid en in dat geval maken zij deel uit van de niet-ingeschrevenen.

In het nieuwe Europees Parlement krijgt Nederland er bovendien nog eens 2 zetels bij en komt het totaal op 31. Het huidige Europees Parlement bestaat namelijk uit 705 leden, maar het nieuwe telt straks 720 leden. Na de huidige verkiezingen krijgen Frankrijk, Spanje en Nederland elk 2 extra zetels, terwijl Oostenrijk, Denemarken, België, Polen, Finland, Slowakije, Ierland, Slovenië en Letland elk 1 extra zetel krijgen.

België stemt 3 keer
In diverse Europese landen is er een 'stemplicht'. Zo ook in België. Belgen stemmen zondag 3 keer: voor de federale en gewestelijke regering en voor het Europees Parlement. Eerder meldde de redactie al dat in de verkiezingsprogramma's van de politieke partijen die deelnemen aan de verkiezingen in Vlaanderen volop aandacht wordt besteed aan zonne-energie.

Elke Belg die 18 jaar of ouder is, is verplicht om deel te nemen aan de verkiezingen. Ze ontvangen een oproepingsbrief en moeten het stemhokje binnengaan, maar zijn niet verplicht om te stemmen op een partij. Belgen kunnen dus blanco stemmen.

Na de Europese verkiezingen
De voorlopige resultaten van de Europese verkiezingen kunnen pas op zondag 9 juni om 23.00 uur worden gepubliceerd, niet alleen omdat België die dag naar de stembus gaat, maar ook omdat de stembureaus in Italië pas dan worden gesloten. De eerste prognose van de samenstelling van het nieuwe Europees Parlement worden echter al verwacht rond 20.15-20.30 uur op basis van nationale schattingen en opiniepeilingen – de exitpolls.

De onderhandelingen over de oprichting van de verschillende fracties in het Europees Parlement beginnen direct na de verkiezingen en kunnen doorgaan tot de eerste plenaire vergadering van het Europees Parlement. Een fractie moet uit ten minste 23 Parlementsleden bestaan die in ten minste een kwart van de EU-landen – minstens 7 dus – zijn gekozen.

16 juli
De nieuwe zittingsperiode gaat officieel van start op dinsdag 16 juli 2024. Op die dag komen de nieuw verkozen Europarlementariërs bijeen in de zetel van het Europees Parlement in Straatsburg. Tijdens de plenaire vergadering, die tot vrijdag 19 juli duurt, zullen ze onder meer de voorzitter van het Europees Parlement kiezen.

De verkiezing van de voorzitter van de Europese Commissie vindt pas plaats nadat het Europees Parlement is samengesteld, vermoedelijk in de eerste vergadering na het zomerreces die plaatsvindt van 16 tot en met 19 september. Bovendien speelt het Europees Parlement door individuele hoorzittingen een sleutelrol bij de beoordeling van de nieuwe Eurocommissarissen die samen met de voorzitter straks de nieuwe Europese Commissie vormen.