Het dilemma | Veilig werken op het dak met zonnepanelen – mission impossible?

Hoe groot is het probleem van onveilig werken op het dak op dit moment? 
‘De cijfers over incidenten en ongelukken, we hebben het hierbij met name over de particuliere markt, zijn alarmerend. De Nederlandse Arbeidsinspectie neemt de zonne-energiesector niet voor niets onder de loep. Ook brancheverenigingen Techniek Nederland en Holland Solar besteden er veel aandacht aan. Ik denk dat dat tot meer bewustzijn heeft geleid bij installateurs, en wellicht ook bij opdrachtgevers.’

En concrete verandering?
‘We komen uit een tijd waarin het werk voor het oprapen lag. Vele bedrijven werkten op maximale kracht. Snelheid najagen gaat niet zelden ten koste van veilig werken. De afgelopen maanden zagen we de leads en opdrachten afnemen. De concurrentie neemt toe. Dat gebeurt doorgaans op prijs. Ook dat kan ten koste gaan van veilig werken. Dat helpt allemaal niet mee om meer bewustzijn om te zetten in echte implementatie.’

Van structurele verbetering is geen sprake?
‘Er zijn bedrijven die de afgelopen tijd hebben gebruikt om veiligheidsprotocollen op te zetten en hun mensen daarin mee te nemen. Dat verdient een groot compliment. Anderen negeren deze kwestie. Een van de grote problemen schuilt in het vele werken met zzp’ers. Die verdienen geen droog brood als ze geen volume draaien.’

Het probleem zal zichzelf niet oplossen?
‘De komende jaren gaat het installatievolume van zonnepanelen op daken verder omhoog, mede dankzij de blijvende vraag van consumenten, de voorkeur van de landelijke overheid voor zon op dak en omdat de nieuwe Omgevingswet de weg vrijmaakt voor gemeenten om pv te verplichten op daken van bedrijven en andere organisaties. De druk op installateurs gaat er op de langere termijn dus niet minder op worden.’

Veilig op het dak werken is een mission impossible in de segmenten residentieel en kleinzakelijke daken?
‘Ik weiger dat te accepteren en probeer verandering te brengen. Installateurs dienen zich aan de Arbowet te houden, en niemand wil ongelukken. Maar hoe zorg je dat het nemen van persoonlijke en collectieve veiligheidsmaatregelen gemeengoed wordt? De arbeidsinspectie kan haar best doen, maar heeft niet de capaciteit om het af te dwingen via handhaving. Brancheverenigingen kunnen er- over praten en richtlijnen opzetten, het begint echter bij de installateur.’

Het advies is?
‘Ga terug naar de tekentafel. Zorg voor een veilige werkomgeving. Doe dat als onderdeel van je totale missie, visie en strategie. Leg zaken niet van bovenaf op. Sta open voor feedback en ideeën van je mensen. Betaal die vakmannen en -vrouwen goed. Dat zorgt ervoor dat ze niet gaan lopen en je er meer aan je bedrijf kunt binden, en maakt je dus minder afhankelijk van zzp’ers.’

Maar hoe krijg je ze zover? Is dwang niet gewoon noodzaak?
‘Dwang via certificering, verzekeringen en audits klinkt effectief. Maar het zal leiden tot een papierwinkel die onwenselijk is en onmogelijke vormen aanneemt. Dat zorgt voor nog meer druk op bedrijven. Jammer genoeg lijken we die kant nu wel snel op te gaan, gezien de discussie in de Haagse politiek, de voorbereidingen zijn al begonnen. Het is dus nu of nooit voor de sector, wil die het roer op eigen voorwaarden omgooien.’

Installateurs van zonnepanelen hebben hun eigen lot in handen?
‘Ik zie wat dat betreft ook lichtpunten. Steeds meer gerenommeerde partijen beseffen dat het allemaal draait om kwaliteit en veiligheid, wat betreft de installatie, arbeidsomstandigheden, de leefomgeving... Zij denken hierover na, stellen doelen, werken daarnaartoe. Dat doen ze ook omdat ze weten dat je zo op de lange termijn overleeft. Hopelijk trekken ze daar heel veel andere partijen mee in die cultuur, inclusief de aandacht voor veilig werken op het dak.’