Projectontwikkelaars GroenLeven, KiesZon, Solarfields, Sunrock en TPSolar bundelden in 2022 hun krachten in de Alliantie Zon. Het realiseren van SDE+(+)-projecten voor zon-pv wordt steeds lastiger. De energietransitie komt daarmee in gevaar. In een brandbrief en petitie werd gevraagd om verandering in beleid: aanpassing van de de SDE+(+)-regeling, een additioneel stimuleringsinstrument voor specifieke meerkosten vanwege strengere eisen en het benutten van het potentieel van de Regionale Energiestrategieën (RES’en). Solar Magazine vroeg Michiel Sluimers, directeur Strategie bij Sunrock, naar de stand van zaken.

Gloort er al licht aan het einde van de tunnel?
‘De situatie is feitelijk onveranderd, maar er zijn signalen dat ons geluid wordt opgepakt. Afgelopen jaar kwamen vele zaken bij elkaar. De kosten van zonnepanelen stegen al langer, maar deze trend zette onverwacht sterk door. Er was sprake van een flinke inflatie en de rente liep op van zo’n 1,5 tot boven de 4 procent. Dat komt de businesscase voor zon-pv niet ten goede. Daarnaast nam de netcongestie verder toe.’

Ontwikkelaars kregen het 3 keer om hun oren…
‘Exact. Projecten die in de pijplijn zitten, werden competitief aangevraagd met lage basisbedragen in de SDE+(+)-veilingen van 2020, 2021 en 2022. Deze kunnen nu niet uit en worden allemaal niet gerealiseerd. De energietarieven mogen momenteel dan hoog zijn, niemand weet wat die in de toekomst gaan doen. De projecten worden alleen gerealiseerd op zekerheid voor de lange termijn en die biedt de SDE+(+) niet meer.’

Jullie stapten niet voor niets naar Den Haag?
‘Wij realiseerden in Nederland afgelopen jaar maar een kwart van het volume ten opzichte van 2021. Daarin zijn we niet alleen; je ziet het over de hele linie bij ontwikkelaars. Dat is uiteraard dramatisch voor de klimaatopgave waar we zo hard aan werken. Het is ook niet iets wat van de ene op de andere dag in de markt wordt opgelost. Hopelijk stabiliseert het probleem zich dit jaar en wordt het niet erger.’

De kosten voor zonnepanelen dalen weer, er wordt volop gewerkt aan de congestieproblematiek. Dat is positief…
‘De dalende prijzen voor zonnepanelen gaan helpen. Wat betreft het gebrek aan ruimte op het stroomnet was er sprake van paniekvoetbal. De eis van aansluiten op 50 procent van het maximale vermogen van pv-installaties kwam zonder overleg met onze sector tot stand. Dat terwijl die graag wil meedenken over slimme oplossingen en daar ook volop in investeert, bijvoorbeeld in de vorm van batterijsystemen. Bovendien zijn bedrijven bereid tot het maken van afspraken om productie af te schakelen indien nodig. Met de verplichting van realtime interfaces en het codebesluit congestiemanagement zijn voor dit laatste ook de tools en regelgevingen voorhanden. Maar dan moet het ook wel echt gaan gebeuren. Daarnaast blijven investeringen in het stroomnet uiteraard nodig. Tennet investeert de komende 10 jaar 13 miljard euro. De grote uitdaging zit hem in de realisatiesnelheid.’

Er moet meer gebeuren?
‘De tarieven van de komende SDE++-rondes, die van 2024 en 2025, zouden meer recht moeten gaan doen aan de actualiteit. Daarbij kan Nederland een voorbeeld nemen aan Duitsland dat een vergelijkbaar subsidiesysteem hanteert en waar de basisbedragen met 25 procent zijn verhoogd om de sector en de energietransitie in beweging te houden. Daarnaast mag er meer snelheid komen in ons stroperige Nederlandse systeem van subsidieadvies tot en met realisatie.’

Wat bedoel je daarmee?
‘Er zit veel te veel tijd tussen het advies van het Planbureau voor de Leefomgeving (PBL) over de SDE++-basisbedragen en de start van de bouw van onze projecten. Tegen de tijd dat investeerders in pv-projecten hun geld overmaken, zijn we niet zelden 5 jaar verder. De marktomstandigheden kunnen tegen die tijd, zoals nu eens temeer wordt bewezen, wezenlijk anders zijn. Natuurlijk moeten we weloverwogen te werk gaan. Er is angst voor oversubsidiëring. Er bestaat echter ook zoiets als investeringsangst. We moeten samen de juiste balans creëren, en wel op een realistische basis.’

Voor nu is de overheid nog hard nodig?
‘Er moeten nog heel veel zonnepanelen worden gelegd. We gaan onze klimaatdoelen niet halen zonder grote zonnevelden en -daken. Daar is in Nederland flink de klad ingekomen. De wereld verandert in een rap tempo, daar moeten we gewoonweg sneller en beter op anticiperen. In dat kader zou het ook goed zijn als er wordt gekeken naar projecten die ondanks een SDE++-beschikking in 2021 en 2022 niet gebouwd kunnen worden. Laat die boetevrij opnieuw indienen in de komende SDE++-rondes. Daarnaast: we zijn op weg naar subsidieloos bouwen, dat is ook ons doel. Maar we zijn er nog niet. Een opvolger van de SDE++ zal ook nodig zijn om voldoende investeringszekerheden in te bouwen. Ook daarbij moeten we oppassen dat het streven naar zo min mogelijk subsidie er niet toe leidt dat onze keten zodanig aan banden wordt gelegd dat we alsnog niet kunnen bouwen en alle innovatie uit de sector wordt geslagen. Dan worden we nooit vrij.’