Raad van State: minister moet meer uitleg geven bij wijziging Energiewet

Met het EMD-pakket wil de Europese Unie de elektriciteitsmarkt hervormen.

Energie delen mogelijk
Consumenten en bedrijven die elektriciteit terugleveren, kunnen op dit moment energiedelen met andere afnemers, maar alleen als ze klant zijn bij dezelfde leverancier. Het voorstel van het kabinet regelt dat zij ook energie kunnen delen als ze verschillende leveranciers hebben. Energiedelen is een administratieve verrekening waarbij afnemers energie tegen elkaar wegstrepen in hun energierekening, maar er verandert fysiek niets aan de elektriciteit die zij afnemen of terugleveren.

In het wetsvoorstel wordt gekozen voor een variant waarbij energie wordt gedeeld volgens een vast percentage. De regering kiest niet voor een dynamische variant waarbij nooit meer elektriciteit wordt gedeeld dan de ontvanger tegelijkertijd verbruikt. De Raad van State adviseert de afweging tussen de voor- en nadelen van beide varianten beter inzichtelijk te maken. Daarnaast waarschuwt de Raad van State dat energiedelen gevolgen kan hebben voor de btw-heffing en adviseert hij de regering daarom om hierover meer informatie op te nemen in de toelichting.

Nationale veiligheid
Het wetsvoorstel regelt verder dat de minister om redenen van nationale veiligheid bindende aanwijzingen kan geven aan elektriciteits- of aardgasbedrijven. Dit moet veiligstellen dat essentiële overheidsorganisaties en bedrijven verzekerd zijn van elektriciteit. De Afdeling advisering vindt dit een verstandig voorstel, omdat het steeds belangrijker is geworden dat Nederland weerbaar is tegen geopolitieke dreigingen.

Wel vindt de Raad van State dat deze bevoegdheid van de minister niet nauwkeurig is afgebakend. Met de maatregel kan namelijk diep worden ingegrepen in de markt. Als een energietekort dreigt, is het niet alleen van belang om te voorzien in leveringszekerheid voor essentiële organisaties, maar ook om te bepalen welke afnemers minder of geen elektriciteit krijgen.

Geen instrumenten energieprijscrisis
De Europese Elektriciteitsrichtlijn biedt lidstaten tot slot de mogelijkheid om wettelijke instrumenten te introduceren om te kunnen ingrijpen bij een plotselinge, sterke stijging van de energieprijzen. De Raad van State constateert dat de regering met het wetsvoorstel geen gebruikmaakt van deze mogelijkheid. Bij eerdere gelegenheden is gebleken dat het bij een plotselinge prijsstijging niet eenvoudig is om tijdig effectieve maatregelen te nemen en daarbij ongewenste neveneffecten te voorkomen.

De Raad van State adviseert het kabinet daarom om in de toelichting bij het wetsvoorstel in te gaan op de mogelijkheid om in een energieprijscrisis het noodzakelijke wettelijke instrumentarium ter beschikking te hebben, en het wetsvoorstel indien nodig aan te vullen.