‘Zonneparken en natuur kunnen elkaar eenvoudig versterken’

De SunChain is het grootste eendaagse congres voor de zonne-energiebranche. Dit kennisevenement – onder meer gericht op de pv-branche, bouwsector, leveranciers van materialen, machines, tooling en componenten, en beleidsmakers – wordt georganiseerd door SOLA en vindt plaats op woensdag 5 november in het 1931 Congrescentrum in Den Bosch. Een van de sprekers is Karen Krijgsveld, senior onderzoeker bij Wageningen Environmental Research. Ze gaat de bezoekers trakteren op een exclusieve sessie ecologie.

Wat is Wageningen Environmental Research?
‘Een van de onderzoeksinstituten van de WUR. Ik ben vogelecoloog en hou me veel bezig met onderzoek naar vogels in relatie tot de energietransitie, zowel wind- als zonne-energie. Een voorbeeld van een project waarbij ik betrokken ben is het KEEN-onderzoek, naar sterfte van roofvogels wanneer zonneparken naast windmolens worden aangelegd. We onderzoeken samen met TNO of de luchtstromen die ontstaan boven zonneparken leiden tot meer aanvaringen met de windmolens.’

En zonnevelden, die hebben ook een negatieve impact op vogels?
‘Ik zie ze eerder als een kans voor habitatverbetering. Het gaat erg slecht met de natuur in Nederland. Het agrarisch gebied beslaat een groot deel van het land en is daarom belangrijk voor natuurherstel. Vooral daar kunnen natuurvriendelijk ingerichte zonneparken een verschil maken. De aanwezigheid van vogels is daarvoor een goede indicator, die onder meer duidt op beschikbaar voedsel zoals insecten.’

Dat was geen overweging bij het realiseren van de eerste generatie zonneparken in Nederland…
‘Het was onbekend wat de consequenties waren, maar de kennis hierover is de afgelopen jaren sterk toegenomen. De mindset is ook veranderd: het besef over de slechte staat van onze natuur is breed doorgedrongen. We kunnen nu naar die nieuwe inzichten gaan handelen. De komst van het EcoCertified Solar Parks-label afgelopen september is wat dat betreft goed nieuws.’

Wat is dat, wat is de waarde?
‘Het is een set richtlijnen voor het realiseren van natuurpositieve zonneparken. Het doel was dat gemakkelijker te maken, zowel voor ontwikkelaars als overheden, zodat zonneparken soepeler van de grond komen en bovendien goed zijn voor de bodem en de biodiversiteit. Dat zorgt ook voor minder maatschappelijke weerstand, die ontstaat vanwege aantasting van het landschap, het verloren gaan van waardevolle landbouwgrond of het achteruitgaan van de bodemgezondheid.’

Jij gaat daarop in tijdens je presentatie op de SunChain?
‘We geven feitelijk een sessie ecologie: Sven Teurlincx van het Nederlands Instituut voor Ecologie (NIOO-KNAW) en Henko de Stigter van het Koninklijk Nederlands Instituut voor Zeeonderzoek (NIOZ) vertellen over zonnepanelen op zoete wateren en op zee, en gaan in op gemeten en potentiële effecten op het leven boven, op en onder water. Ik focus op hoe je zonneparken 2.0 op land kunt realiseren, met als leidraad EcoCertified Solar Parks.’

Wat zijn daarbij de hoofdzaken?
‘Een van de belangrijke aspecten is de hoeveelheid licht die op de bodem valt, wat bijvoorbeeld afhankelijk is van de spleet tussen de zonnepanelen, en de hoogte, oriëntatie en ook de transparantie ervan. Daarvoor worden harde criteria gegeven. Daarnaast zijn de invulling en uitvoering van vegetatiebeheer en de natuurlijke elementen cruciaal om natuurwaarde te krijgen.’

Zoals heggen en houtwallen.
‘En struweel, natuurvriendelijke oevers of rijen knotwilgen. En we denken daarbij niet alleen aan groene zones die het zonnepark omringen. Dit soort elementen hoort ook thuis tussen de zonnepanelen zelf, zeker in de grote zonneparken.’

Worden EcoCertified Solar Parks de standaard? Ze zijn niet verplicht…
‘Het betreft een richtlijn, geen wettelijke norm. Maar we hebben deze samen met ontwikkelaars ontwikkeld, ook om het label betaalbaar en uitvoerbaar te houden. Daarnaast is het een waardevol handvat bij vergunningverlening. Het ondervangt veel discussie over de aanpak en invulling van het project, voor alle betrokken partijen. Juist dat kan het proces substantieel versoepelen en versnellen, en levert de meerwaarde.’

De businesscase van zonneparken staat al onder druk. Nieuwe ontwikkelingen komen nauwelijks van de grond. Maakt een EcoCertified Solar Parks-label dit niet nog lastiger?
‘Het biedt juist een uitweg. We hebben gestreefd naar een transparant, betaalbaar label, dat aantoonbaar meerwaarde levert voor bodemgezondheid en biodiversiteit. En kijken we naar de huidige praktijk: er wordt nu vaak een groene zone rondom een zonnepark aangelegd waar geen energie geproduceerd wordt. In een EcoCertified-zonnepark vormt natuur en bodemgezondheid een integraal onderdeel van het park. Het biedt dus ruimte aan de natuur, zonder dat dit ten koste gaat van de productie van zonnestroom.’