Ruim half miljoen Nederlandse huishoudens kampt met energiearmoede

Dat blijkt uit nieuwe cijfers van TNO en het Centraal Bureau voor de Statistiek (CBS).

Oorzaak stijging
De belangrijkste verklaring voor deze toename is het wegvallen van de financiële steunmaatregelen. In 2022 en 2023 konden huishoudens met een laag inkomen een energietoeslag van 1.300 euro aanvragen en was er voor alle huishoudens een prijsplafond voor de eerste 1.200 kubieke meter gas en 2.900 kilowattuur elektriciteit.

In 2024 lagen de variabele energieprijzen op het niveau van 2022, terwijl de vaste tarieven zelfs hoger lagen. Huishoudens met een laag inkomen hebben echter geen recht meer op steun, wat vooral voor deze groep tot hogere energiekosten leidt vergeleken met voorgaande jaren.

Lager dan 2019
Ondanks de stijging ligt het percentage huishoudens met energiearmoede nog steeds lager dan in 2019, toen de energieprijzen aanzienlijk lager waren. Dit komt voornamelijk doordat de kwaliteit van woningen sterk is verbeterd en huishoudens – vooral sinds de energiecrisis – veel zuiniger zijn omgegaan met energie.

De gemiddelde maandelijkse energiekosten zijn in 2024 het hoogst sinds 2019, zowel voor alle huishoudens (171 euro) als voor energiearme huishoudens (184 euro). In 2022 en 2023 lagen deze kosten lager door de financiële steun van de overheid.

Energie-uitgaven
De energiequote – het deel van het inkomen dat aan energie wordt besteed – is voor energiearme huishoudens gestegen naar bijna 12 procent, het hoogste niveau sinds 2019. Voor alle huishoudens samen bedraagt dit bijna 5 procent. Ten opzichte van 2023 is de energiequote voor energiearme huishoudens met 4,5 procentpunt toegenomen, doordat de energie-uitgaven harder stegen dan de inkomens.

Naast de direct getroffen huishoudens is er een risicogroep van ongeveer 1 miljoen huishoudens – van 12,9 procent – die niet als energiearm worden aangemerkt, maar wel kwetsbaar zijn voor schommelingen in energieprijzen. Deze groep heeft een laag middeninkomen gecombineerd met hoge energiekosten en/of een woning van lage energetische kwaliteit.

Verborgen probleem
Een zorgwekkende trend is volgens de onderzoekers de toename van ‘verborgen energiearmoede’. Het aantal huishoudens met een laag inkomen en een slecht geïsoleerde woning dat bewust minder energie verbruikt om de rekening betaalbaar te houden, is gestegen van 1 procent in 2021 – circa 80.000 huishoudens – naar 1,4 procent in 2024 – circa 119.000 huishoudens.

Huishoudens met energiearmoede zijn vaak alleenstaanden die leven van een pensioen of uitkering. Door hun lage inkomen wonen zij relatief vaak in een corporatiewoning. De problematiek concentreert zich voornamelijk in grote steden en in de regio's Noordoost-Groningen en Zuid-Limburg.