Nieuwe handreiking voor opruimen resten zonnepanelen na brand

Het Nederlands Instituut Publieke Veiligheid (NIPV) heeft een praktische gids ontwikkeld voor de afhandeling van branden waarbij zonnepanelen zijn betrokken. De handreiking richt zich specifiek op de nafase waarin resten van zonnepanelen – scherpe zonnecelscherven – over een groot gebied verspreid kunnen raken, bekend als depositie.

Taken verduidelijkt
Het kernpunt van de nieuwe handreiking is een stroomschema dat inzicht biedt in de taken en verantwoordelijkheden van verschillende partijen na een brand waarbij zonnepanelen betrokken zijn. Zo wordt duidelijk dat de gemeente opdracht geeft aan de omgevingsdienst voor het bepalen van het verspreidingsgebied en het in kaart brengen van gebruikers.

De omgevingsdienst krijgt de verantwoordelijkheid om grondeigenaren in het getroffen gebied te benaderen en te informeren. Dit zorgt voor een gestructureerde aanpak na incidenten, waar voorheen vaak onduidelijkheid bestond over wie welke taken moest uitvoeren.

Volgens het NIPV hebben diverse recente branden met zonnepanelen geleid tot bezorgdheid bij agrariërs, omwonenden en andere betrokkenen. De nieuwe handreiking moet helpen voorkomen dat er steeds opnieuw ad hoc geopereerd moet worden.

Gezondheidsrisico’s
Uit onderzoek van het RIVM, geciteerd in de handreiking, blijkt dat zonnecelscherven schadelijke stoffen kunnen bevatten, waaronder lood en polycyclische aromatische koolwaterstoffen (pak’s). De blootstelling aan deze stoffen via de scherven is echter zo klein dat de kans op gezondheidsschade voor mens en dier zeer gering wordt geacht.

Het grootste risico van de zonnecelscherven is de scherpte ervan. Mensen en dieren kunnen zich verwonden aan de scherpe randen, punten en hoeken. Bij grazend vee kan inslikken mogelijk leiden tot de gevaarlijke aandoening ‘scherp-in’, waarbij scherpe voorwerpen de maagwand perforeren.

De handreiking is ontwikkeld naar aanleiding van ervaringen met branden in onder meer Nijkerkerveen, Oss, Etten-Leur, Ter Aar en Sint-Oedenrode in de afgelopen jaren. Bij deze incidenten werden zonnecelscherven aangetroffen tot op kilometers afstand van de brandhaard.

Communicatietips
Naast het stroomschema bevat de handreiking ook communicatietips voor gemeenten tijdens de nafase van incidenten. Gemeenten en veiligheidsregio’s kunnen gebruikmaken van een lijst met antwoorden op veelgestelde vragen, wat de communicatie met bezorgde burgers kan vergemakkelijken.

De gids definieert depositie als het neerslaan van stoffen uit de lucht op een oppervlak. Bij zonnepaneelbranden kan dit variëren van flinterdunne, vederlichte scherven van zonnecellen tot kleine stukjes of resten zonnepaneel, grotere brokstukken en zelfs vrijwel intacte zonnepanelen.

Landelijk protocol
Hoe lichter de resten zijn, hoe groter de afstand waarover depositie kan plaatsvinden. Vooral de scherven van zonnecellen, die zeer dun zijn en een relatief laag gewicht hebben, kunnen bij een grote brand tot ver in de omgeving aangetroffen worden.

De handreiking biedt een welkom kader voor lokale overheden, die voorheen vaak worstelden met de afhandeling van dergelijke incidenten. Meerdere gemeenten en uitvoeringsdiensten pleiten al geruime tijd voor een landelijk protocol, richtlijn of handreiking voor de nafase van zonnepaneelbranden.