Het Dilemma | Voorrang voor batterijen op het stroomnet, terecht of niet ?

Wat vind jij van het ‘prioriteringsbesluit’ van De Autoriteit Consument en Markt (ACM) van 18 april?
‘De Nederlandse congestieproblematiek is nijpend. Dat netbeheerders nu maatschappelijk voorrang mogen verlenen – onder andere aan veiligheidsdiensten, ziekenhuizen en scholen – bij de toekenning van transportcapaciteit is winst. Ik snap ook dat er bedrijven zijn voor wie dit zuur is, bijvoorbeeld als je al heel lang op een wachtlijst staat voor een aansluiting.’

Categorie 1 van de prioriteitenlijst van ACM betreft congestie-verzachters, waaronder batterijen.
‘Dat is super. Grote batterijsystemen kunnen congestieproblemen oplossen of beperken, zo blijkt uit vele onderzoeken van de netbeheerders. Voorwaarde is dan uiteraard wel de juiste afspraken met exploitanten maken aangaande passende vergoedingen. De investering moet renderen.’

En dat gebeurt?
‘De voorgenomen flextenders van de netbeheerders – dat plan lag er vorig jaar al en aanbesteding zou begin dit jaar plaatsvinden – zijn voor onbepaalde tijd uitgesteld. In het geval van TenneT en Stedin ging deze aanbesteding bijvoorbeeld om 250 megawatt aan flexibel vermogen voor de provincie Utrecht. Maar er is twijfel ontstaan. Er zijn nu locaties waaruit blijkt dat congestie bestrijden op middenstations niet direct helpt bij het verlichten van congestie op hoogspanningsstations.’

Dit is een gemiste kans?
‘Absoluut. In veel gevallen kan het gewoon. Ondertussen zien we wel van alles gebeuren, zoals netbeheerders die directe afspraken maken met wind- en zonneparken en soms ook al met batterijexploitanten. Omdat die bilateraal zijn, dus rechtstreeks tussen de netbeheerder en de aangeslotene, is van transparantie geen sprake. Zouden dit soort overeenkomsten allemaal via GOPACS – het handelsplatform om congestieproblemen te voorkomen en op te lossen – of via een congestieserviceprovider gaan (CSP), dan komt veel meer zicht op de werkelijke congestieproblemen en oplossingen. Hierbij komt dat er nu grote verschillen zijn in vergoedingen. Zo zie ik capaciteitsbeperkende contracten voor wind- en zonneparken met vaste vergoedingen die variëren tussen 1.000 en 2.500 euro per maand, en premies per niet-geproduceerde megawattuur variëren tussen 40 en 200 euro. Er is dus geen uniforme aanpak en dit komt vooral door de urgentie. De problemen moeten worden opgelost en de individuele netbeheerders willen niet op elkaar wachten. Duidelijk is echter dat iedereen is gebaat bij een uniforme aanpak.’

Het is ook allemaal nieuw voor de netbeheerders…
‘Netcongestie speelt al sinds 2017. Het vraagstuk ligt dus reeds 6 jaar op tafel. We hadden al veel verder kunnen zijn met het organiseren van allerlei maatregelen, zoals de inzet van batterijen. Dat gebrek aan pro-activiteit zien we nu tevens bij de thuisbatterij. Ook op de lokale netten groeien de problemen. Heel veel aanbieders van thuisbatterijen beloven momenteel een korte terugverdientijd middels handel op de landelijke onbalansmarkt. Liander berekende dat thuisbatterijen die zo worden ingezet met een lokale marktpenetratie tot 5 procent kunnen helpen bij het verlichten van congestie op het lokale net. Vanaf een marktpenetratie van 8 procent wordt het congestieprobleem daar echter verergerd. Die scheidslijn is dus heel dun en netbeheerders maken zich hier zorgen om. Je kunt er echter nu al op anticiperen, bijvoorbeeld door het mogelijk maken van directe sturing van de thuisbatterij door de netbeheerder op gezette momenten, of te werken aan passende regelgeving die voorkomt dat lokale netten weer in de problemen komen door de massale uitrol van een bepaalde installatie met een korte terugverdientijd, zoals met zonnepanelen is gebeurd.’

In plaats van het tegenwerken van de uitrol? Is er sprake van batterijenangst?
‘Met de juiste aansturing en afspraken kunnen batterijen bijdragen aan het mitigeren van congestie. Dat is 100 procent zeker. Netbeheerders zien dat ook echt wel. Maar dat geldt zeker niet voor alle mensen die bij deze organisaties werken. Ik ontmoet er velen tijdens consultaties en de trainingen die ik bij netbeheerders geef. Ik duid de kansen die batterijen bieden om flexibiliteit te creëren. Bij het hoger management wordt dit ook ingezien. Op  de werkvloer is dit vaak anders. Daar zeggen sommigen: “Dat gaan we echt niet doen, batterijen betekenen alleen maar meer congestie.” We hebben het hier over meningen, indrukken en emotie – een vooringenomen standpunt, niet gestoeld op de realiteit. Aan de vergadertafels worden besluiten genomen om batterijen in te zetten om congestie te verzachten, in het veld werkt men hier echter niet aan mee. Dat leidt tot vertraging en dat kan Nederland zich echt niet meer veroorloven. Het is dus mooi dat nu voorrang mag worden gegeven aan batterijprojecten, ze zijn een prima middel om congestie te bestrijden. Maar maak daar als netbeheerder dan ook een echte prioriteit van en zorg dat dit op de werkvloer ook zo wordt opgepakt.’