logo
wvhj2023
© Rudmer Zwerver | Dreamstime.com
© Rudmer Zwerver | Dreamstime.com
19 april 2024

Historisch maatregelenpakket ACM tegen vol stroomnet: alle feiten en cijfers op een rij

De Autoriteit Consument & Markt (ACM) heeft een historisch maatregelenpakket gepresenteerd tegen het volle stroomnet. De redactie van Solar Magazine zet alle cijfers en feiten van de maatregelen op een rij.

Onderdeel van het pakket is onder andere het mogelijk maken van prioritering in de aanvragen en afspraken over de termijn waarop een nieuwe of zwaardere aansluiting gerealiseerd moet zijn. De ACM heeft nu een historisch aantal van 8 besluiten genomen over maatregelen tegen netcongestie.

In 1 oogopslag
Onderstaande tabel bevat alle maatregelen in 1 oogopslag.

Maatregel

Gedrag en perspectief

I. Non-firm capaciteitscontracten
(status codebesluit: definitief)

Grootverbruikers in congestiegebieden zijn bereid hun verbruik te verminderen wanneer dat nodig is vanwege congestie. Het perspectief is sneller toegang en beloning voor slim netgebruik – tot 50 procent voordeel op de totale netkosten – waardoor ruimte die er in congestiegebieden nog is beter benut wordt.

II. Aanscherping deelname-verplichting private netten
(status codebesluit: definitief, open voor beroep)

Private elektriciteitsnetten moeten verplicht gaan deelnemen aan congestiemanagement. Het perspectief is meer ruimte voor netgebruikers.

III. Maatschappelijk prioriteren
(status codebesluit: definitief, open voor beroep)

Bepaalde projecten die bijdragen aan belangrijke maatschappelijke belangen komen in aanmerking voor prioriteit bij de toekenning van transportcapaciteit.

IV. Aansluittermijnen voor grote afnemers
(status codebesluit: definitief, open voor beroep)

Netbeheerders krijgen in de meeste gevallen tot 52 weken de tijd om een aansluiting te realiseren, afhankelijk van de omstandigheden. Het perspectief is concrete aansluittermijnen voor grote afnemers.

V. Time-of-use (hoogspanningsnet)
(status codebesluit: ontwerp, consultatiefase)

Grootverbruikers op het landelijk hoogspanningsnet verschuiven vrijwillig een – deel – van hun verbruik naar rustigere momenten. Het perspectief is lagere kosten voor verbruikers met maximaal 15 procent besparing op de totale netkosten en meer netruimte in de spits voor andere partijen..

VI. Alternatief transportrecht op basis van tijdsduur (hoogspanningsnet)
(status codebesluit: ontwerp, consultatiefase)

Grootverbruikers op het landelijk hoogspanningsnet stemmen ermee in het stroomnet op piekmomenten – maximaal 15 procent van de tijd – niet te gebruiken. Het perspectief is sneller toegang en beloning voor slim netgebruik met een besparing van circa 50 procent op de totale netkosten en meer netruimte in de spits voor andere partijen..

VII. Alternatief transportrecht
(status codebesluit: ontwerp, consultatiefase) o.b.v. tijdsblokken (regionale netten)

Grootverbruikers op de regionale distributienetwerken stemmen ermee in het net alleen op afgesproken dalmomenten te gebruiken. Het perspectief is sneller toegang en beloning voor slim netgebruik met een besparing van circa 50 procent op de totale netkosten en meer netruimte in de spits voor andere partijen..

VIII. Verduidelijking deelnameverplichting congestiemanagement
(status codebesluit: ontwerp, consultatiefase)

Verduidelijking van de voorwaarden waaronder de netbeheerder netgebruikers met een aansluiting van meer dan 1 megawatt kan verplichten om congestiemanagementdiensten aan te bieden. Het perspectief is meer zekerheid voor de netbeheerder over het regelbaar vermogen dat in een congestiegebied beschikbaar is om nieuwe transportverzoeken toe te kennen.

IX. Wijzigingen congestiemanagement
(status codebesluit: definitief, open voor beroep)

Netbeheerders moeten regelbaar vermogen van netgebruikers eerder zien als ‘beschikbaar’ en meer duurzame opwek toegang tot het stroomnet verlenen. Het perspectief is ruimte voor invoeders van zon en wind. Daarnaast is er sneller duidelijkheid over resterende ruimte op het stroomnet en zijn er betere regels voor groepssamenwerking via een groeps- capaciteitsbeperkend contract.

X. Gebruik op tijd of raak het kwijt (GOTORK)
(status codebesluit: definitief, open voor beroep)

Grootverbruikers en invoedende partijen die langdurig geen gebruik maken van hun capaciteit moeten dat in bepaalde situaties weer teruggeven. Het perspectief is dat onbenutte capaciteit van netgebruikers vrijkomt voor andere netgebruikers.

Maatschappelijk prioriteren
Met het codebesluit voor maatschappelijk prioriteren maakt de toezichthouder het mogelijk dat netbeheerders in sommige gevallen afstappen van het ‘first come, first served-principe’ waarbij aanvragen moeten worden behandeld in volgorde van binnenkomst.

De toezichthouder heeft nu een duidelijk kader gemaakt dat handvatten biedt aan zowel de aanvragers van transportcapaciteit als de netbeheerders bij het beantwoorden van de vraag wie er voorrang moet krijgen op een aanvraag voor een netaansluiting. Zogenoemde congestie-verzachters, zoals batterijen die zorgen dat er meer capaciteit bij komt voor andere gebruikers, krijgen als eerste voorrang. De tweede categorie betreft veiligheid met als voorbeelden defensie, politie en acute gezondheidszorg. De derde categorie ziet op meerdere basisbehoeften zoals drinkwater en onderwijs.

Partijen die in een categorie van het prioriteringskader vallen, krijgen echter niet automatisch voorrang. Daarvoor moeten ze eerst bewijsstukken aanleveren waarmee ze aantonen te voldoen aan verschillende vereisten. De netbeheerders gaan het kader vanaf 1 oktober verplicht toepassen in congestiegebieden. Klanten die binnen bepaalde maatschappelijke kaders vallen, kunnen vanaf dan voorrang krijgen op de wachtlijst voor transportcapaciteit. Belangrijke kanttekening is dat ze geen voorrang krijgen bij het uitvoeren van de werkzaamheden die nodig zijn om ze aan te sluiten.

Aansluittermijnen grootverbruikers
Het codebesluit Aansluittermijnen van grote aansluitingen bevat meerdere aansluittermijnen. Deze doen volgens de ACM recht aan de complexiteit van het aansluitproces, de toegenomen vraag naar netaansluitingen en het tekort aan personeel om deze te realiseren. Met de nieuwe voorgestelde werkwijze komt er meer duidelijkheid voor de aanvragers, biedt het aanvragers een realistische termijn en krijgen netbeheerders meer mogelijkheden om het werk planmatiger te doen.

De aansluittermijn wordt vastgesteld op basis van de complexiteit van de aansluiting. De netbeheerder voert hiervoor een analyse uit van de aansluitwerkzaamheden. Afhankelijk van deze analyse bedraagt de aansluittermijn 26 weken, 52 weken of een door de netbeheerder vastgestelde termijn die in redelijkheid niet korter kan zijn. Bovenop deze termijn kan de netbeheerder een extra wachttijd vaststellen. Deze wachttijd wordt per kwartaal en per regio bepaald op basis van de voorraad aan werkzaamheden. Deze wachttijd is maximaal 40 weken en dit maximum loopt in de komende 10 jaar af. Als er congestie is, hoeft de netbeheerder pas 3 maanden na het opheffen van de netcongestie de aansluiting te realiseren. Ook kunnen er overmachtsituaties zijn waardoor de netbeheerder langer doet over het realiseren van de aansluiting. Tot slot kunnen de afnemer en netbeheerder ook een maatwerkafspraak maken over een latere oplevering van de aansluiting.

Congestiemanagement(onderzoek)
Bij de evaluatie van de toepassing van congestiemanagement concludeerde de ACM afgelopen september dat de regels op een aantal punten moesten worden verduidelijkt. Met het codebesluit heeft de ACM nu 3 wijzigingen doorgevoerd.  

Ten eerste herziet de ACM de definitie van regelbaar vermogen. De netbeheerder dient in congestiegebieden met invoedingscongestie – te veel productie van onder meer zonnepanelen – na te gaan hoeveel flexibiliteit kan worden ontsloten wanneer de ‘deelnameplicht’ wordt ingezet. Op basis van die inschatting kan de netbeheerder vervolgens aanvragen om transportcapaciteit van nieuwe opwekkers toekennen totdat ofwel de financiële grens, ofwel de maximale waarde van de technische grens is bereikt. Die laatste grens is 150 procent van de aanwezige transportcapaciteit. Op deze manier kunnen meer wind- en zonne-energieprojecten worden aangesloten.

De tweede wijziging gaat over de termijn voor het afronden van het congestierapport. Wie een aanvraag voor een nieuwe aansluiting doet, komt in veel gevallen op een wachtlijst te staan. In congestiegebieden moeten netbeheerders daarvoor eerst weten hoeveel ruimte en vooral hoeveel flexibele ruimte er nog is. Om daar achter te komen, doen netbeheerders congestiemanagementonderzoeken. De ACM heeft nu besloten dat congestieonderzoeken voor de afname van stroom maximaal 12 maanden mogen duren en voor de teruglevering van stroom maximaal 6 maanden. Na het verstrijken van deze termijn dient de netbeheerder tot de technische of financiële grens verzoeken voor transportcapaciteit te honoreren.

De derde wijziging voor congestiemanagement is een verduidelijking dat het groeps-capaciteitsbeperkingscontract ook voor aangeslotenen groter dan 1 megawatt beschikbaar is.

Benutting van gecontracteerd vermogen
Het codebesluit GOTORK – een afkorting voor Gebruik Op Tijd of Raak het Kwijt, voorheen ook wel use-it-or-lose-it (UIOLI) genoemd – geeft netbeheerders straks nu de mogelijkheid het gecontracteerde transportvermogen van klanten naar beneden bij te stellen als ze dit niet volledig benutten. Na overleg met de andere netbeheerders moet nog bepaald worden wanneer en hoe gestart wordt met het toepassen van dit codebesluit.

Deze maatregel zal sowieso alleen toegepast worden bij aangeslotenen op het midden-, hoog- of extrahoogspanningsnet. Daarnaast kan het enkel in congestiegebieden en bij substantiële hoeveelheden onnodig aangehouden gecontracteerd transportvermogen toegepast worden. Voordat de netbeheerder GOTORK kan toepassen, moet hij bovendien eerst in overleg met de aangeslotene om vast te stellen in welke mate er sprake is van onnodig gecontracteerd transportvermogen. Hierbij krijgt de klant de gelegenheid te onderbouwen dat het aangehouden vermogen nodig is, of dat binnen een redelijke termijn zal zijn. 

Door het gecontracteerd transportvermogen van aangeslotenen die daar geen – volledig – gebruik van maken, te verlagen, krijgt de netbeheerder meer zekerheid over het toekomstig netgebruik. Zo kunnen netbeheerders bij het bepalen van de toekomstige vraag naar transport minder grote veiligheidsmarges aanhouden voor de verwachte natuurlijke groei in het stroomnet. Als gevolg hiervan kan er meer transportcapaciteit worden uitgegeven aan partijen die daarop wachten, zoals woningbouw of bedrijven die willen verduurzamen.

Tijdgebonden transporttarieven hoogspanningsnetten
Tot slot heeft de ACM een ontwerpbesluit opgesteld over het voorstel van Netbeheer Nederland om tijdgebonden transporttarieven te introduceren op hoogspanningsnetten.

De codewijziging, die de toezichthouder nu ter inzage heeft gelegd, zorgt voor een vorm van spitsheffing op het hoogspanningsnet. Het gebruik van het hoogspanningsnet in piekuren wordt duurder en gebruik in daluren wordt voordeliger. De regeling zorgt voor een stimulans om het elektriciteitsnet minder in piekuren te gebruiken en meer in daluren. Aangeslotenen die piekuren mijden, zijn goedkoper uit dan aangeslotenen die dat niet doen.

Het doel van deze wijziging is enerzijds om de tarieven beter te laten aansluiten bij de kosten. Een aangeslotene die veel bijdraagt aan de piek op het net, veroorzaakt meer kosten dan een aangeslotene die dat minder doet. Immers, hoe hoger de piek is, hoe meer TenneT moet investeren om de totale transportcapaciteit van het hoogspanningsnet te laten aansluiten bij de behoefte. Daarnaast draagt de regeling bij aan het tegengaan van netcongestie. Als aangeslotenen hun netgebruik deels verplaatsen van piek- naar daluren, wordt er efficiënter gebruik gemaakt van het stroomnet. Hierdoor ontstaat ruimte om nieuwe partijen aan te sluiten.

Deel dit artikel:

Nieuwsbrief

Meld u aan voor de nieuwsbrief met het laatste nieuws!
Ja, ik wil de nieuwsbrief ontvangen en heb de privacy policy gelezen.

Laatste Nieuws

Bekijk al het nieuws

Meest gelezen

Producten