Europees Parlement stemt voor richtlijn om dwangarbeid aan te pakken

De Europese Commissie presenteerde ruim 2 jaar geleden het voorstel voor de Corporate Sustainability Due Diligence Directive (CSDDD) waarmee het mogelijk wordt om in Europa producten te verbieden die gemaakt zijn met dwangarbeid of milieuschade veroorzaken. Het voorstel is nu met 374 stemmen voor, 235 stemmen tegen en 19 onthoudingen aangenomen. Eind februari leek het voorstel juist nog te sneuvelen doordat Duitsland dwarslag.

Zonnepanelen
De richtlijn die nu alsnog is aangenomen, bevat regels voor passende zorgvuldigheid. Bedrijven moeten in de Europese Unie (EU) straks als onderdeel van de richtlijn negatieve gevolgen van hun activiteiten voor de mensenrechten – zoals kinderarbeid en uitbuiting van werknemers – en voor het milieu – zoals vervuiling en biodiversiteitsverlies – vaststellen en waar nodig voorkomen, beëindigen of reduceren. De richtlijn is ook relatief gezien belangrijk voor de zonne-energiesector, vanwege de vermeende dwangarbeid bij de productie van zonnepanelen in China.

De nieuwe regels worden geleidelijk van kracht. Allereerst vanaf 2027 voor bedrijven met meer dan 5.000 werknemers en een omzet van boven de 1,5 miljard euro. Vanaf 2028 gelden ze ook voor bedrijven met meer dan 3.000 werknemers en een omzet van boven de 900 miljoen euro. Tot slot zijn ze vanaf 2029 van toepassing voor alle resterende bedrijven die onder de richtlijn vallen, namelijk die met meer dan 1.000 werknemers en een omzet van boven de 450 miljoen euro.

Europese verkiezingen
Met de goedkeuring van de CSDDD keurt het Europees Parlement – dat deze week in zijn huidige samenstelling voor het laatst vergadert voor de Europese verkiezingen in juni – in 1 week tijd een tweede stuk wetgeving goed dat met dwangarbeid gemaakte producten van de Europese markt moet weren.

Het Europees Parlement stemde dinsdag namelijk in met een verordening die nieuwe regels bevat waarmee de Europese Unie (EU) de verkoop, import en export van goederen kan verbieden die met dwangarbeid zijn gemaakt. Waar de lidstaten en de Europese Commissie met die verordening straks verdachte goederen, toeleveringsketens en fabrikanten kunnen onderzoeken, heeft de CSDDD tot doel om bedrijven te dwingen de problemen zelf aan te pakken.

Passende zorgvuldigheid
Op grond van de richtlijn moeten bedrijven en hun stroomopwaartse en stroomafwaartse partners – zowel in de toelevering, productie als distributie – de negatieve effecten die ze hebben op de mensenrechten en het milieu voorkomen, beperken of een halt toeroepen. Het gaat daarbij niet alleen om slavernij, kinderarbeid en arbeidsuitbuiting, maar ook om verlies van biodiversiteit, verontreiniging en de vernietiging van natuurlijk erfgoed.

Deze bedrijven moeten due diligence – ‘passende zorgvuldigheid’ – integreren in hun beleid, daaraan verbonden investeringen doen, contractuele garanties proberen te krijgen van hun partners, hun bedrijfsplan verbeteren of hun kleine dan wel middelgrote bedrijfspartners ondersteunen zodat deze de nieuwe verplichtingen naleven.

Naming and shaming
Als onderdeel van de CSDDD moeten alle EU-lidstaten een toezichthoudende autoriteit opzetten of er een aanwijzen om onderzoek te doen naar of sancties op te leggen aan bedrijven die zich niet aan de regels houden.

Die sancties omvatten publiekelijke terechtwijzingen – ‘naming and shaming’ – en boetes van maximaal 5 procent van de wereldwijde omzet van een bedrijf. De Europese Commissie zal een Europees netwerk van toezichthoudende autoriteiten opzetten om de samenwerking te ondersteunen en de uitwisseling van best practices mogelijk te maken. Bedrijven zijn aansprakelijk voor de schade die ontstaat als ze hun zorgvuldigheidsverplichtingen niet naleven en moeten hun slachtoffers volledig vergoeden.

Zwaarbevochten compromis
‘Deze stemming vormt een mijlpaal voor verantwoord ondernemerschap en is een aanzienlijke stap in de goede richting om een einde te maken aan de uitbuiting van mensen en de planeet door cowboybedrijven’, vertelt de Nederlandse Europarlementariër en rapporteur Lara Wolters (S&D). ‘Deze wet is een zwaarbevochten compromis en het resultaat van jarenlange moeilijke onderhandelingen. Ik ben trots op wat we samen met onze progressieve partners hebben bereikt. Tijdens het volgende mandaat van het Europese Parlement zullen we niet alleen strijden voor de snelle uitvoering van de wet, maar ook voor een nog duurzamere Europese economie.’

Vervolg
De Raad van de Europese Unie moet de CSDDD-richtlijn nu ook formeel goedkeuren, waarna deze wordt ondertekend en in het Publicatieblad van de Europese Unie wordt bekendgemaakt. 20 dagen later zal de richtlijn in werking treden.

Vervolgens krijgen de EU-landen 2 jaar de tijd om de nieuwe regels om te zetten in nationaal recht.