Het Dilemma | Dumping spotgoedkope Chinese zonnepanelen, tijd voor nieuwe Europese importheffingen?

De Saksische minister Wolfram Günther sloeg deze week alarm over het massaal dumpen van Chinese zonnepanelen in Europa, en wel onder de kostprijs. Ook SolarPower Europe luidde de noodklok.
‘Ik snap het sentiment, het voelt alsof de geschiedenis zich herhaalt. Maar we moeten ook goed analyseren. De prijzen van polysilicium, ingots en wafers zijn gedaald, dus daarmee ook die van zonnecellen en zonnepanelen. De Chinezen zijn globaal marktleider pv en willen die positie waarschijnlijk behouden. Zoals ik jaren geleden al suggereerde – “Solar is the New Oil”. Het aanleggen van grote voorraden in Europa zou daar een factor in kunnen zijn.’

Waarom?
‘Dat is speculeren. Het is niet ondenkbaar dat China wat druk wil zetten op beleidsmakers, wat onrust wil zaaien in het proces van de wederopbouw van de Europese pv-industrie. Maar vergeet ook niet dat de Verenigde Staten (VS) importbeperkingen hebben opgelegd onder de Uyghur Forced Labor Prevention Act wat betekent dat ten minste 35 procent van de Chinese zonnepanelen niet in de VS verkocht kan worden. Wat daar niet naartoe gaat, vindt deels zijn weg naar Europa.’

Hoe kwalijk is dit voor de Europese pv-fabrikanten?
‘Elke import van zonnepanelen die niet onder gelijkwaardige condities zijn geproduceerd, is zeer bedreigend. De Europese pv-sector heeft luid en duidelijk aangegeven dat de productie in Europa competitief kan zijn, zolang er een level playing field is. Een dumpingaanval uit China, of hoe je het ook wilt noemen en wat de oorzaak dan ook is, helpt daar geenszins bij. Günther heeft gelijk. Er moet direct actie worden ondernomen.’

Zijn importheffingen een goed antwoord?
‘Günther had het over het opkopen van Europese zonnepanelen om die bij de wederopbouw van Oekraïne te gebruiken, en tijdelijke steun voor bedrijven. Dat lijkt me niet onredelijk en zeer wenselijk voor de korte termijn. Verder is het nodig om per direct maatregelen in te voeren die de Europese pv-industrie op gelijke voet met China en Amerika zetten.’

Wat moet er gebeuren?
‘Er zijn maar 2 maatregelen nodig, en iedereen die zich hiermee bezighoudt in Europa weet welke dat zijn. Amerika voerde vorig jaar de Inflation Reduction Act (IRA) in die onder andere een enorm stimuleringspakket omvat voor verduurzaming. Dit heeft al geleid tot de aankondiging van meer dan zo’n 100 gigawatt aan investeringen in industriële zonne-energieprojecten. Europa moet de IRA matchen, dollar voor dollar en ook wat betreft de snelheid, zekerheid en eenvoud van het proces.’

En de tweede noodzakelijke actie is?
‘We moeten duidelijke eisen stellen welke soort producten hier wel en niet in de schappen belanden. Europa is de bakermat van democratische waarden en normen. Dan moeten we daar ook naar handelen. Dus geen zonnepanelen meer waar dwangarbeid en dus lage kosten mee gemoeid zijn. En stel ook eisen ten aanzien van de CO2-footprint en circulariteit van producten bijvoorbeeld. Creëer simpelweg een gelijk speelveld voor iedereen die in Europa pv wil verkopen.’

Als iedereen dit wil, waarom is het er dan nog niet?
‘Het is niet zo dat er niets gebeurt. Wij hebben met vele kopstukken uit de sector vanuit de European Solar Industry Alliance afgelopen december aangegeven dat Europa dit uiterlijk juli 2023 op orde zou moeten hebben. De Commissie heeft inmiddels het Temporary Crisis and Transition Framework (TCTF) aangenomen. Daarmee mogen landen nu tot 200 miljoen euro staatssteun geven aan een zonne-energieproject. Maar daar zijn een aantal moeilijke en feitelijk onnodige condities aan gekoppeld, die het de industrie moeilijk maken om snel de schaal te bereiken die we nodig hebben.’

De Net-Zero Industry Act is ook in de maak.
‘Die bevordert de opschaling van de Europese productie van batterijen, windmolens en zonnepanelen in de EU. Hij had er in feite al moeten liggen. Maar de molens draaien langzaam in Europa. Bovendien begint vanaf eind oktober een wisseling van de wacht in de Europese Commissie waardoor we mogelijk een vertraging van 6 maanden gaan zien. Die tijd hebben we niet. Daarnaast wordt dit een heel ingewikkelde wet als we niet uitkijken. We hebben in Europa ondersteunende instrumenten nodig die dezelfde financiële condities of beter bieden vergeleken met de Amerikaanse instrumenten. Maar ze moeten ook eenvoudig en snel zijn, en direct zekerheid bieden.’

Het gaat niet alleen om geld.
‘Het is onmogelijk een nieuwe industrie op te bouwen met supportinstrumenten waar de slaagkans 5 procent is en je pas na 18 maanden zekerheid hebt. In de VS stap je met een aanvraag voor steun naar de belastingdienst, geeft aan dat je aan de voorwaarden van de IRA voldoet en levert een intentieverklaring van een investeerder in. Zolang alles klopt, krijg je uiterlijk 3 maanden later het bericht dat je aan de slag kunt. Dat moeten we in Europa dus ook met elkaar afspreken.’

Gaat dit nog wel goedkomen?
‘We hebben in Europa nog steeds alles wat nodig is om de pv-industrie snel op te schalen – mensen, kapitaal, technologie, en een sterk groeiende vraag uit de markt. Europa voelt de urgentie om de productie van kritische technologie zoals zonnepanelen en batterijen in eigen hand te nemen. Daar wordt nu een beleidskader voor gebouwd. We weten exact hoe dat eruit moet zien om succesvol te zijn, en wat de gevolgen zijn als we het niet goed doen. Maar de beleidsmakers moeten nu de slag maken van discussie naar implementatie van de regelgeving. En daar kunnen we geen half jaar meer mee wachten.’