Het prijsplafond voor stroom en zonnepanelen – snapt iemand het nog?

Nederland kent sinds begin dit jaar een prijsplafond op energie. Tot een jaarlijks verbruik van 1.200 kubieke meter gas en/of 2.900 kilowattuur stroom, gelden voor huishoudens en andere kleinverbruikers respectievelijk een maximaal tarief van 1,45 euro per kubieke meter gas en 0,40 euro per kilowattuur elektriciteit. Voor eigenaren van zonnepanelen wordt daarbij uitgegaan van het nettoverbruik van stroom, dus na teruglevering. Toch rezen voor deze groep eind vorig jaar vragen over mogelijke nadelige effecten als gevolg van de voorgenomen invulling van de regeling. Hoe kijkt Jan Willem Zwang (Stratergy) hiernaar nu het prijsplafond werkelijkheid is?

Zijn de eigenaren van zonnepanelen spekkoper?
‘Allereerst; de regering heeft geprobeerd het allemaal zo simpel mogelijk te maken, dat verdient een compliment. Maar het neemt niet weg dat we het over een heel complexe zaak hebben, voor leken, maar ook voor vele marktexperts. Duidelijk is wel dat er voor zonnepaneeleigenaren flinke haken en ogen zitten aan het prijsplafond.’

Waar zit die complexiteit in?
‘Het idee van een prijsplafond per maand is losgelaten, dat is nu per dag vastgesteld op basis van een standaardprofiel. De standaardprofielen zijn te vinden bij sectororganisatie MFFBAS. Zij hebben allerhande standaardconsumentenprofielen op hun website en op basis daarvan is het dagverbruik bepaald. Dat resulteerde in 2 lijsten met 365 volumefracties, 1 voor stroom en 1 voor elektriciteit (red. zie onderstaande grafiek ‘Verbruiksplafond kleinverbruikers 2023’). Tel je die laatste bij elkaar op, dus alle dagen van het jaar, dan kom je aan die 2.900 kilowattuur.’

Dat klinkt vrij overzichtelijk…
‘Voor consumenten zonder zonnepanelen is dat ook het geval. Heb je wel zonnepanelen dan geldt een simpele regel: salderen gaat voor het prijsplafond. Of je daardoorheen gaat, hangt dus af van je opwek en verbruik. Zet je de jaarlijkse productie van zonnestroom uit in een grafiek, dan vertoont die een curve met een piek in de zomer. Teken je de lijn in van de volumefracties elektriciteit – het prijsplafond – dan vertoont die een mooi omgekeerd beeld (red. zie onderstaande grafiek). Daarom wordt gesproken van een badkuipmodel. Het lijkt dus allemaal te werken, tenminste op papier.’

Op papier?
‘Het soort energiecontract is een belangrijke factor. Ik, en met mij meer dan 100.000 Nederlanders, heb gekozen voor een uurprijscontract. Ook dan geldt “salderen eerst” volgens de spelregels van het prijsplafond. De terugleververgoeding hangt echter af van de actuele stroomprijs, die kan ook negatief zijn. In mijn geval heb ik alleen baat bij het prijsplafond wanneer mijn gemiddeld gewogen prijs boven het prijsplafond uitkomt en mijn verbruik na saldering maximaal 2.900 kilowattuur is. Voor energiebedrijven is dit eigenlijk allemaal niet te doen. Bij dynamische contracten is overigens nog steeds discussie over de wijze waarop salderen moet worden toegepast. Dit zie je ook terug in het aantal moties en amendementen dat is aangenomen bij het salderingsdebat.’

Heb je een dynamisch contract dan kun je niet sturen op het prijsplafond?
‘Het prijsplafond bij een dynamisch contract is een wassen neus, zeker met zonnepanelen op je dak. Ze kijken naar een gemiddeld gewogen prijs. Met dynamische prijzen is dat al lager dan met vaste prijzen en met zonnepanelen op je dak is de prijs nog lager, zeker wanneer je teruglevert. Ik ben dagelijks bezig met mijn opwek, opslag, verbruik en de marktprijzen; ik ken alle cijfers. Wanneer ik mijn gegevens opvraag bij mijn energieleverancier ter controle van mijn energierekening wordt dat niet met enthousiasme begroet vanwege de complexiteit om alle data boven water te krijgen. Dat schept uiteraard weinig vertrouwen als het gaat om het correct bepalen van het netto- stroomverbruik van al die mensen met zonnepanelen en een dynamisch contract.’

De meeste zonnepaneeleigenaren hebben anno 2023 een contract met vaste tarieven…
‘Stel, je sloot 1 oktober vorig jaar een contract af met een energieleverancier voor 75 eurocent per kilowattuur. In november en december kreeg je vooruitlopend op het prijsplafond 190 euro op je rekening. Als je nettoverbruik in het eerste kwartaal van 2023 gemiddeld onder het prijsplafond blijft, is er weinig aan de hand – betaal je in principe maximaal 40 eurocent voor die stroom. Maar het prijsplafond geldt per dag, salderen gaat voor, en dat doe je voor energiebelasting over een heel kalenderjaar maar de energiebedrijven salderen het verbruik over de contractperiode. Het idee van het prijsplafond mag dan mooi zijn, de uitwerking is onnavolgbaar.’

Wat bedoel je daarmee?
‘De gemiddelde consument snapt hier weinig van, maar het is ook elektriciteitsleveranciers enorm moeilijk gemaakt. De verrekening gaat in heel veel gevallen gegarandeerd fout. Die is al lastig voor 1 klant, laat staan voor vele. Bovendien zullen verschillende partijen de regels verschillend interpreteren. Een enorm complicerende factor is de overstap naar een nieuwe aanbieder. Dat zullen heel wat huishoudens geheid doen vanwege de dalende stroomprijzen, misschien wel 2 keer dit jaar. Daarbij moeten gegevens worden overgedragen, die dus wel eens niet kunnen kloppen, en correct worden verwerkt. Het principe is: salderen gaat voor. Ik ben op 4 februari overgestapt naar een andere leverancier met dynamische prijzen. Stel dat ik in september weer overstap omdat een energiebedrijf een heel aantrekkelijk aanbod doet met een vaste prijs tot en met het eind van het jaar. Alle kilowatturen die ik in de zomermaanden heb teruggeleverd, worden dan volledig gesaldeerd door mijn huidige leverancier en kan ik niet meer wegstrepen tegen de kilowatturen bij mijn nieuwe leverancier. Het voordeel van salderen voor de energiebelasting ben ik dan sowieso kwijt. Zo kan een kettingreactie van zaken die misgaan ontstaan.’

Wat kun je daaraan doen als gebruiker?
‘Leg bij overstap in ieder geval die van je oude en nieuwe leverancier naast elkaar en check of de overdracht goed is gegaan. Controleer ook de saldering. Snap je het niet: bel je energiebedrijf. Die zitten natuurlijk niet te wachten op een massale stroom aan vragen, het kost bakken met geld om dat in te regelen wat betreft het naar boven kunnen halen van data en menskracht. Maar ze moeten het wel goed doen, en better safe than sorry.’

Bekijk hier in Solar Magazine Productzoeker welke thuisbatterijen er te koop zijn in de Benelux.