Prijsplafond pakt voor consumenten met zonnepanelen mogelijk tóch nadelig uit

Tot deze week leek er voor zonnepaneeleigenaren geen vuiltje aan de lucht. Minister Jetten voor Klimaat en Energie zei eerder immers toe dat het prijsplafond voor consumenten met zonnepanelen van toepassing zou zijn ná saldering. Door eerst de salderingsregeling toe te passen, geldt het prijsplafond voor de netto-afname van elektriciteit.

Hoogte verschilt per maand
Het tijdelijke prijsplafond geldt voor het hele kalenderjaar 2023, voor alle huishoudens en andere afnemers met een kleinverbruikersaansluiting op het elektriciteits- en gasnet. De prijs- en verbruiksplafonds zijn 1,45 euro per kubieke meter gas tot een verbruik van 1.200 kubieke meter gas en 0,40 euro per kilowattuur stroom tot een verbruik van 2.900 kilowattuur. Voor het energieverbruik boven het plafond betalen huishoudens en andere kleinverbruikers het tarief uit hun energiecontract. Minister Jetten verwacht dat 50 tot 60 procent van de huishoudens met hun volledige energieverbruik onder het prijsplafond vallen.

Uit documenten die de minister naar de Tweede Kamer heeft gestuurd, werd deze week duidelijk dat het totale verbruiksplafond verdeeld is over de 12 maanden van 2023: elke kalendermaand heeft een eigen verbruiksplafond en daarmee verschilt de hoogte per kalendermaand. Het plafond voor gas is in de wintermaanden januari en februari bijvoorbeeld een stuk hoger dan in de zomermaanden. De voorlopig berekende hoogte per kalendermaand is in onderstaande grafiek te zien.

Kalenderjaar versus contractjaar
Het prijsplafond geldt voor het kalenderjaar 2023, dus van 1 januari tot en met 31 december 2023. Veel huishoudens krijgen hun jaarlijkse energierekening echter in de loop van het kalenderjaar, omdat hun contractjaar bijvoorbeeld van april tot en met maart loopt en dus niet van januari tot en met december. Het moment waarop een gezin de jaarafrekening krijgt, hangt af van wanneer het zijn energiecontract heeft afgesloten. Minister Jetten heeft het maximale verbruik bij het prijsplafond – 1.200 kubieke meter gas en 2.900 kilowattuur stroom – om deze reden verdeeld in 2 delen. Een deel vóór de jaarlijkse energierekening en een deel na de jaarlijkse energierekening. 

Voor een consument die zijn jaarnota bijvoorbeeld in september 2023 krijgt, bestaat het prijsplafond uit 2 delen: een deel van januari tot en met september 2023 en een deel van oktober tot en met december 2023.

Addertje onder het gras
Consumenten kunnen hun ‘verbruikstegoed’ meenemen als in een kalendermaand minder verbruiken dan het plafond voor die maand. Leeft een gezin in de ene maand extra zuinig, dan kan het in een andere maand meer verbruiken. Andersom kan een gezin dat in de ene maand meer verbruikt dan het prijsplafond dat in een andere maand goedmaken door extra zuinig te zijn.

Er zit echter een belangrijk addertje onder het gras: consumenten kunnen hun ‘tegoed’ enkel meenemen tot het moment dat ze een jaarafrekening of eindrekening krijgen – dat laatste is het geval als ze overstappen van energieleverancier of verhuizen. Na die jaar- of eindafrekening kunnen gezinnen hun ‘tegoed’ dat ze hebben niet meer meenemen. Als de consument uit het voorbeeld in de periode januari tot en met september meer stroom heeft opgewekt dan hij heeft verbruikt – en in september zijn jaarrekening krijgt – kan hij dat overschot dus niet meenemen naar de laatste 3 maanden van het kalenderjaar.

Overschot
Er wordt meer duidelijk over dit addertje onder het gras uit de conceptversie van de subsidieregeling bekostiging plafond energietarieven kleinverbruikers 2023 (CEK23). Daarin heeft minister Jetten de volgende passage opgenomen over de salderingsregeling voor kleinverbruikers:

‘Het volume elektriciteitsverbruik dat onder het prijsplafond valt, wordt berekend na saldering. Dit betekent dat huishoudens die zelf zonnepanelen hebben waarmee zij elektriciteit opwekken en invoeden in het net en waardoor zij mogen salderen, alleen voor de afgenomen elektriciteit van het net na saldering onder het prijsplafond vallen. De jaarrekening en de bijbehorende factuur beslaan niet altijd de periode van 1 januari tot en met 31 december, maar kunnen bijvoorbeeld ook een andere periode zoals van 1 april in het voorafgaande jaar tot 31 maart in het volgende jaar beslaan. Dat is afhankelijk van de datum waarop het contract met de leverancier in werking is getreden. Benadrukt wordt dat het prijsplafond echter alleen geldt tijdens het jaar 2023. Voor het bepalen van de netto-afname van elektriciteit die in aanmerking komt voor de toepassing van het prijsplafond in 2023, wordt dus alleen rekening gehouden met de volumes van afname en invoeding van elektriciteit vanaf 1 januari 2023 en tot en met 31 december 2023, en niet met de invoeding en afname van elektriciteit in 2022 of 2024. Het prijsplafond is van toepassing op de eventuele netto afname van elektriciteit in 2023 tot de volumegrens van deze regeling.’

Het prijsplafond geldt dus specifiek voor het kalenderjaar 2023. Een consument die bijvoorbeeld zijn jaarafrekening in april 2023 krijgt en dacht een overschot aan stroom dat hij in de zomermaanden van 2022 heeft opgewekt voor het prijsplafond mee te kunnen nemen naar 2023, lijkt bedrogen uit te komen. Een overschot uit 2023 kan dus voor het prijsplafond ook niet meegenomen worden naar 2024, ook al valt de jaarrekening in dit voorbeeld in april 2024.

GroenLinks uit kritiek
Tom van der Lee uitte deze week namens GroenLinks al kritiek op dit onderdeel van de uitwerking van het prijsplafond en stelde minister Jetten specifiek een vraag over saldering waaruit blijkt dat het nog wel enige tijd kan duren voor er definitieve duidelijkheid is over de impact van het prijsplafond voor de energierekening van zonnepaneeleigenaren. ‘Als jij zonnepanelen hebt en je hebt op een bepaald moment de jaarrekening gehad, kan het weleens heel erg heftig uitpakken. Ik snap dat je dat niet onmiddellijk in de regeling goed kunt regelen. Het zou wel mogelijk moeten zijn om achteraf te corrigeren. Dat zou wat mij betreft onderdeel moeten uitmaken van kijken naar hoe je dat soort excessen kunt rechttrekken. Ik blijf daarbij wel zeggen dat ik snap dat we geen perfect maatwerk in deze regeling kunnen verankeren, maar het moet wel mogelijk zijn dat je excessen – het is ook een herverdeling in een puntenwolk – wegneemt, ook al kan dat betekenen dat je best nog wel een tijd met allerlei berekeningen en vervelende dingen zit. Maar dan liever dat dan dat mensen heel zwaar de dupe worden.’

Minister Jetten stelde tijdens het debat geen andere opties te zien. ‘Ik moest keuzes maken over de salderingsregeling en de teruggave die mensen daarop kregen. Na al die dingen te hebben afgewogen, is dit de enige uitvoerbare optie geworden. Als ik een andere keuze had gemaakt op de jaarrekening, had ik misschien een aantal andere zaken niet kunnen accommoderen.’

Bekijk een overzicht van thuisbatterijen om zonne-energie op te slaan die in Nederland te koop zijn hier in de Solar Magazine Productzoeker.