Holland Solar: ‘Provincies hebben vele troeven in handen voor een succesvolle energietransitie’

Brancheverenigingen NVDE, Holland Solar en Energie Nederland formeerden onlangs het Regioteam Energietransitie. Dat informeert en adviseert provincies en RES-regio’s. Zo werd er met het oog op de aanstaande verkiezingen en vorming van nieuwe bestuurlijke coalities een inwerkdossier voor aspirant Provinciale Statenleden opgesteld. Daarnaast staat het klaar om vragen te beantwoorden en mee te denken over concrete opgaven aangaande verduurzaming en hernieuwbare energie.

Willen en doen
Veenstra: ‘De provincies hebben een belangrijke rol in de energietransitie: als aanjager, als bevoegd gezag en in het ruimtelijk beleid. De doelen voor het verlagen van CO2-uitstoot zijn hard: 55 procent in 2030 en 100 procent in 2050. Alle provinciale coalities moeten die dus omarmen. Er gebeurt veel. Het gat tussen wat we willen en wat we doen, is echter nog behoorlijk; er is dus meer nodig. Dat wordt ook onderschreven door het Interprovinciaal Overleg (IPO). Die opgave is groot maar ook mooi, en het mooie is dat het gewoon kan. Het biedt nieuwe kansen voor overheden, bedrijven en burgers. Ons regioteam helpt met werkbare voorstellen.’

Prioritering en samenspel
Wat verwacht Holland Solar concreet van de nieuwe provinciebesturen die na de verkiezingen aan de slag gaan? Allereerst dat die hun taken en bevoegdheden maximaal uitnutten om de energietransitie waar te maken, bijvoorbeeld middels ruimtelijk beleid. ‘Het belang van ruimte reserveren voor duurzame energie, energieopslag en energie-infrastructuur is evident’, aldus Veenstra. ‘Dat vraagt keuzes maken, het aanwijzen van zoekgebieden en de versnelling van procedures. We pleiten in dit kader voor een trainingsprogramma “Druk de doorlooptijden” om het samenspel tussen overheden en met marktpartijen te versoepelen en versnellen. De uitvoeringskracht kan versterkt worden door - samen met gemeenten - bedrijven en burgers te helpen om over te gaan op duurzame opties zoals omzetting van gas naar elektriciteit. Bovendien zijn er gewoon mensen nodig die al die kabels gaan trekken en aansluiten. Maak dus afspraken met technisch onderwijs over een toename in het opleiden van lokale vaklui.’

Mogelijkheden en onmogelijkheden
Een nieuwe loot aan de provinciale beleidsboom is het provinciaal Meerjarenprogramma Infrastructuur Energie en Klimaat, oftewel pMIEK. Dit staat in het teken van integraal programmeren van de energie-infrastructuur; welke fasering gehanteerd wordt bij het uitbreiden van de regionale energienetten en hoe de investeringsplannen van de netbeheerders en ruimtelijk beleid met elkaar in lijn worden gebracht. De provincies moeten deze programma’s dit jaar gereed hebben. De impact hiervan op de duurzame-energiesector is groot, zo stelt Veenstra. Het is immers direct van invloed op wat, waar en wanneer bedrijven kunnen verduurzamen en zonne-energiesystemen kunnen worden gebouwd. ‘We roepen provincies op om het gesprek aan te gaan met marktpartijen over slimme energieoplossingen die lokaal balans brengen: zo mis je geen afslagen. Ons regioteam kan hierbij helpen’.

Geen impasses
Veenstra vervolgt: ‘Veel burgers en bedrijven willen verduurzamen. Provincies moeten dan wel zorgen dat er ruimte is voor zonnewarmtevelden, windmolens, aquathermie, transformatorstations…  Daarbij moeten kansen worden gepakt die tot nu toe niet volledig worden benut. Waarom zijn logistieke centra niet de verplichte pootjes van zonneparken, waarom worden energiehubs niet aangewezen of krijgt warmteopslag rond dorpen en wijken niet alvast een ruimtelijk reserveringsbordje? De beschikbare ruimte zoveel mogelijk dubbel gebruiken is voor ons evident. Duidelijk is ook dat conflicterende belangen soms onvermijdelijk zijn. Begin dus snel met voorbereidingen van ruimtelijke reserveringen. De marktpartijen werken hard aan een zorgvuldige uitvoering, zoals we hebben vastgelegd in gedragscodes over kwaliteit, veiligheid, participatie en inpassing.’

Energiehubs
Een volgend thema dat Veenstra aanhaalt, is de elektrificatie van bedrijven als een must-do onderdeel van de energietransitie. Ze roept provincies op om hier gericht mee aan de slag te gaan, bijvoorbeeld in de vorm van beleid ten aanzien van het creëren van energiehubs – lokale hotspots waar een grote vraag naar en aanbod van hernieuwbare energie bij elkaar komen. Provincies kunnen elektrificatie van processen bij bedrijven aanjagen, hand in hand met duurzame stroomopwekking. Gericht en uitvoeringsgericht beleid is hier dan wel nodig. De pMIEK's kunnen daar een eerste stap voor zijn. Veenstra: ‘We zien het in de praktijk werken: de provincie biedt een katalysator voor samenwerking van organisaties in gebieden, onder andere door kennisopbouw en goede procesbegeleiding. En ja, ook de neutrale tafel en goede koffie bieden helpt daarbij, ook al is dat geen wettelijke taak.’

Kennis en capaciteit
Provincies kunnen bij uitstek stakeholders bij elkaar brengen, beweging in gang zetten en zorgen dat er afspraken worden gemaakt, benadrukt Veenstra. ‘Dat geldt in zekere zin ook ten aanzien van de lokale warmtetransitie. Gemeenten moeten nu de plannen voor de eerste wijken maken die van het gas afgaan. Provincies kunnen hen bijvoorbeeld bijstaan met opbouwen van kennis over warmteoplossingen en uitvoeringscapaciteit. Daarbij zijn er andere uitdagingen, zoals het stikstofprobleem. Er zal bijvoorbeeld veel gaan gebeuren in veenweidegebied waar verhoging van het waterpeil nodig wordt. Schep dus meer mogelijkheden voor boeren om een verdienmodel te maken door deels energieboer te worden. Maar denk ook aan mestvergisting of de kweek van circulaire bouwstoffen zoals lisdodde. De provincies hebben kortom naast hun officiële kaarten vele troeven in handen om een succes te maken van de energietransitie, en wij willen hen graag op dat spoor zetten.’