Nieuwe startdatum Omgevingswet 1 januari 2023: gemeenten kunnen zonnepanelen nog niet verplichten

De minister, de Vereniging van Nederlandse Gemeenten VNG, het Interprovinciaal Overleg (IPO) en de Unie van Waterschappen zijn overeengekomen dat de nieuwe datum alle betrokken partijen duidelijkheid en bovenal meer zekerheid biedt om goed te kunnen oefenen met het nieuwe digitale systeem en de nieuwe manier van werken.

Oefen- en inregeltijd
Minister De Jonge: ‘Inwerkingtreding per 1 januari 2023 kan op breed draagvlak rekenen’, aldus De Jonge. ‘Voor bevoegde gezagen geldt dat 1 januari 2023 gelet op de begrotingscyclus de voorkeur geniet. Specifiek voor gemeenten geldt dat na de gemeenteraadsverkiezingen van 16 maart 2022 de nieuwe colleges en raden voldoende tijd hebben om zich voor te bereiden op de nieuwe wet- en regelgeving bij de inwerkingtreding per 1 januari 2023. De optie om de wet op 1 oktober 2022 in werking te laten treden is, op basis van de opgehaalde input en de planningen, geen voorkeursoptie gebleken. Dan is er onvoldoende oefen- en inregeltijd voor de bevoegde gezagen. Een datum later dan 1 januari 2023 is wat de koepels, de rijkspartners en mij betreft, eveneens ongewenst.’

Vierde uitstel
De Omgevingswet is een majeure wijziging en bundelt en moderniseert de wetten voor de leefomgeving. Hierbij gaat het onder meer om wet- en regelgeving over bouwen, milieu, water, ruimtelijke ordening en natuur. Dat betekent van 26 verschillende wetten naar 1 wet, van 60 Algemene Maatregelen van Bestuur naar 4 en van 75 ministeriële regelingen naar 1 Omgevingsregeling. Daarnaast zorgt de wet voor 1 digitaal loket dat het gemakkelijker maakt vergunningen aan te vragen en sneller inzichtelijk maakt welke regelgeving wanneer van toepassing is.

Inmiddels is de invoering van de Omgevingswet voor de vierde keer uitgesteld. De oorspronkelijke invoeringsdatum was 1 januari 2021, maar die werd door het coronavirus niet gehaald. Ook de herziene datum van 1 januari 2022 werd vervolgens niet gehaald en nu volgt dus opnieuw uitstel.

Zonnepanelen verplichten
Gemeenten krijgen door het besluit van De Jonge ook pas op zijn vroegst per 1 januari 2023 de mogelijkheid om zonnepanelen te verplichten op daken van industriegebouwen en gebouwen met overige gebruiksfuncties, zoals parkeergarages.

Omdat het onderliggende ‘Besluit tot wijziging van het Besluit bouwwerken leefomgeving in verband met het duurzaam gebruik van daken’ gebruikmaakt van de instrumenten van de Omgevingswet, kan het pas in werking treden als ook de Omgevingswet in werking treedt. Het besluit tot wijziging van het Besluit bouwwerken leefomgeving (Bbl) geeft gemeenten straks de bevoegdheid om gebouweigenaren te verplichten tot het aanbrengen van zonnepanelen of klimaatadaptieve maatregelen op daken. Dit wordt alleen mogelijk gemaakt bij industriegebouwen – zoals opslagloodsen en fabriekshallen – en gebouwen met zogenoemde ‘overige gebruiksfuncties’. Dat zijn gebouwen niet primair bedoeld voor het verblijven van personen, zoals parkeergarages.

Ook Wet kwaliteitsborging uitgesteld
Omdat de Wet kwaliteitsborging voor het bouwen (Wkb) op hetzelfde moment van start gaat als de Omgevingswet, treedt ook deze wet pas per 1 januari 2023 in werking. Met de Wkb wordt de bouwkwaliteit van gebouwen verbeterd door minder bouwfouten en gebreken.

Dit komt onder meer doordat onafhankelijke kwaliteitscontroleurs – zogenaamde ‘kwaliteitsborgers’ – gaan controleren of een gebouw voldoet aan de wettelijke technische eisen. Dit doen zij tijdens het ontwerp en op de bouwplaats. Als er gebreken zijn, dan kan de klant de aannemer dwingen om de fouten te repareren. Klanten kunnen, net als in de huidige situatie, 5 procent van het bouwbedrag (aanneemsom) parkeren bij de notaris. Nu gaat dit bedrag automatisch naar de aannemer als het gebouw klaar is. Straks keert de notaris het geld aan de aannemer uit, wanneer de klant aangeeft dat alle gebreken zijn verholpen. Wanneer de kwaliteitsborger of de gemeente een probleem ziet, kan de gemeente de bouw stilleggen.