Netbeheerders willen SDE++ aanpassen, afbouw salderingsregeling handhaven en producententarief invoeren

Die wensen noemt Netbeheer Nederland in een position paper als bijdrage aan het rondetafelgesprek Elektriciteitsnet dat deze week plaatsvindt in de Tweede Kamer. In het stuk staat de koepelorganisatie van netbeheerders stil bij mogelijke oplossingen voor het volle stroomnet.

Congestieproblematiek mogelijk vergroot
Netbeheer Nederland benadrukt daarbij nog maar eens dat de 3 grote regionale netbeheerders – Enexis, Liander en Stedin – een eigen vermogensbehoefte hebben van ten minste 4-5 miljard euro tot 2030 en nog een substantiële vermogensbehoefte voor daarna.

De timing en grootte van de bedragen verschillen per netbeheerder, waarbij Stedin in april 2022 zicht moet hebben op verdere versterking van het eigen vermogen. Daarom dringen de netbeheerders aan op een urgente uitwerking hoe de kapitaalversterking van de regionale netbeheerders door het Rijk gerealiseerd kan worden in 2022, om vertraging van de ambities te voorkomen. ‘Indien het eigen vermogen niet versterkt wordt, zal uiteindelijk de congestieproblematiek mogelijk vergroot worden en nemen financieringslasten toe’, stelt Netbeheer Nederland. ‘Aanvullend is het voor TenneT belangrijk dat er snel een oplossing wordt gevonden voor de kapitaalbehoefte van TenneT voor de Duitse netinvesteringen waarmee het geïntegreerde bedrijf en de daarmee verbonden grensoverschrijdende synergiën worden geborgd.’

Blij met actieteam
De netbeheerders stellen de netten niet op een adequaat tempo aan te kunnen leggen vanwege onder andere een tekort aan technici, langlopende ruimtelijke procedures, beperkte ruimte in de ondergrond en beperkte financieringsmogelijkheden. De netbeheerders zijn echter blij met de nieuwe coalitie Actieteam Netcapaciteit – bestaande uit de netbeheerders, overheden en bedrijven – die een gezamenlijke aanpak ‘samen sneller het net op’ heeft gevonden. ‘Wij roepen de Tweede Kamer samen met de minister voor Klimaat en Energie op om samen deze aanpak ter hand te nemen.’

Daarnaast stellen de netbeheerders aanvullend nog enkele concrete suggesties voor om te kijken naar regulering en prikkels die leiden tot efficiënt gebruik van het energiesysteem en op die manier bijdragen aan het oplossen van transportschaarste. Hierbij herhaalt Netbeheer Nederland zijn eerdere pleiten. Zo stelde de koepelorganisatie afgelopen september op Prinsjesdag voor om meer prikkels in te voeren om het elektriciteitsnet efficiënter te benutten. In november werden daartoe 10 onconventionele maatregelen voorgesteld.

Regulering en prikkels
‘Het aanbod van duurzame opwek zal sterk groeien en voor een groot deel weersafhankelijk zijn’, aldus Netbeheer Nederland. ‘Aanbod van energie zal er zijn op momenten dat er geen vraag is, en andersom. De spelregels van het energiesysteem moeten aansluiten bij deze ontwikkeling en de juiste prikkels geven aan alle betrokken partijen. Om de betaalbaarheid te borgen en onbalans en congestie te verminderen, helpen financiële prikkels dit systeem-efficiënte gedrag te stimuleren, bijvoorbeeld om de vraag aan te passen aan het aanbod van elektriciteit, door energie op te slaan voor een later moment of om pieken “af te schaven”.’

Concreet pleiten de netbeheerders voor het maken van de volgende slimme keuzes om het net efficiënter en intensiever te benutten en meer rekening te houden met het systeem als geheel:

1. Aanpassingen SDE++:
   • Efficiency vergroten door systeemkosten mee te nemen: toekenning van SDE++- subsidie resulteert nu voor duurzame opwek niet in een maatschappelijk optimale verdeling van de subsidiegelden. De kosten in de berekende subsidie-intensiteit zijn namelijk de eindgebruikerskosten, waardoor additionele systeemkosten voor het elektriciteitsnetwerk niet worden meegenomen. Een mogelijke oplossing kan al relatief eenvoudig zijn: door een prioritering toe te voegen om systeemoptimalisatie te integreren in de SDE++. Centraal in de prioritering is dat de netbelasting beperkt is ten opzichte van de totale geproduceerde energie.
   • Voer schotten in de SDE++ in voor warmte en duurzaam gas voor balans energiesysteem: Netbeheer Nederland wil daarom dat er zo snel mogelijk schotten voor warmte en duurzaam gas ingevoerd worden in de SDE++ om de  ontwikkeling en inzet hiervan te stimuleren.
   • Pas de SDE-subsidies aan zodat deze landen binnen RES-zoekgebieden: de Regionale Energie Strategieën (RES'en) zijn ingericht om duurzame opwek op een kaart te plannen en een keuze te maken voor gebieden waarbij een afweging is gedaan op draagvlak en (ruimtelijke) belangen van de regio. Deze zoekgebieden moeten het kader vormen voor toekomstige subsidies: het afgeven van subsidies voor duurzame opwek is zodoende onwenselijk buiten deze zoekgebieden.
2. Introduceer prikkels voor gebruikers van het stroomnet: de financiële prikkels van energietarieven kunnen ervoor zorgen dat het bestaande elektriciteitsnet efficiënter benut wordt. De netbeheerders: ‘Onderzoek daarom of het afschaffen van de korting voor grootverbruikers hieraan bij kan dragen. Houd daarnaast vast aan het afbouwpad van de salderingsregeling voor zonnepanelen bij huishoudens. Hierdoor ontstaat een prikkel voor huishoudens om te investeren in opslag. Eveneens kan het invoeren van een producententarief ervoor zorgen dat de kosten die gepaard gaan met de uitbreidingen en onderhoud van het elektriciteitsnet evenwichtiger worden verdeeld tussen afnemers zoals consumenten en producenten, wat kan leiden tot een beperkte belasting van het net. Dit kan al binnen de huidige kaders van de wet. Een verruiming van Europese regelgeving is daarnaast op de lange termijn ook noodzakelijk om het producententarief breder te kunnen toepassen.’