Vlaams Parlement over debacle zonnepanelen: ‘Regering Jambon moet aftreden, prutswerk en shitshow’

Tijdens het debat zijn diverse moties ingediend, die alle verworpen zijn, en werd de Vlaamse regering door de oppositie verweten fout op fout te stapelen.

Vlaams Belang: ‘Ontsla regering’
Chris Janssens (Vlaams Belang) trok de parallel met het Nederlandse kabinet dat vanwege de toeslagenaffaire aftrad. ‘In Nederland neemt het hele kabinet ontslag, in Vlaanderen is politieke verantwoordelijkheid dood en begraven. Elke minister staat graag in het zonlicht als er subsidies en premies uitgedeeld mogen worden, maar geen enkele minister voelt zich aansprakelijk als burgers door het falen van hun regering in de zak gezet worden.’

Janssens benadrukte dat de vorige regering, ‘die de valse beloftes deed’, uit dezelfde partijen samengesteld is als de huidige Vlaamse regering: de N-VA, CD&V en Open Vld. ‘Het maken van valse beloftes is in België blijkbaar verheven tot een staatszaak, van Arco tot de zonnepanelen, telkens opnieuw worden de burgers bedrogen door de leiders die ze verkozen. Indien kiezersbedrog juridisch strafbaar was, zouden vandaag een aantal ministers of gewezen ministers voor de rechtbank staan. Welke minister, welke regeringspartij, erkent zijn of haar fout? Welke minister of welke partij neemt zijn of haar verantwoordelijkheid in dit zonnepanelendebacle?’

sp·a: ‘Compensatieregeling volstaat niet’
Bruno Tobback van sp·a stelde in het debat dat de huidige compensatieregeling niet volstaat. ‘Ik wil dat er een echte oplossing komt. Schrap om te beginnen die verplichting om die slimme meter te installeren. Geef mensen de vrije keuze tussen een digitale meter en een analoge meter met terugdraaiende teller. Dan is een groot deel van het probleem al opgelost. Twee, geef mensen met een slimme meter een eerlijke prijs. Want nu moeten die mensen hun stroom bijna gratis op het net dumpen en als ze ’s avonds thuiskomen van hun werk, dan mogen ze dubbel en dik betalen. Dat is een echte schande.’

Groen: ‘Cultuur van onverantwoordelijkheid
Björn Rzoska van Groen benadrukte het eigen belang dat bij Vlaamse ministers volgens hem prevaleert. ‘Stelt u zich even in de plaats van heel wat bewuste Vlamingen die hebben geïnvesteerd in zonnepanelen. Zij zagen ministers van deze regering over de 15 jaren terugdraaiende teller woorden gebruiken als “wij garanderen u”, “het rendement op uw zonnepanelen is verzekerd”, “wat houdt u nog tegen om het te doen?”. En wat is er dan fundamenteel fout? Dat u vlak voor de verkiezingen arrogant negatieve adviezen van tafel veegde, zelfs een advies van de Raad van State. Een democratie, een parlement: dat is macht en dat is tegenmacht. Regering en parlement. U luistert niet naar de experten. U luistert zelfs niet naar het parlement. U vaart blind door. Want ook hier in het parlement lacht u de oppositie weg als er kritische vragen worden gesteld of – godbetert – amendementen op tafel worden geschoven. “Niet de moeite!” Behalve als u in de problemen geraakt met uw eigen beleid. Dan is de oppositie wel degelijk bruikbaar om er in de buitenwereld op te wijzen dat ook zij niet hebben tegengestemd. Blijkbaar is de onthouding de nieuwe ja-stem. Er heerst, collega’s, een cultuur van onverantwoordelijkheid. Een cultuur die al 15 jaar regeert.’

CD&V: ‘Prutswerk en shitshow, maar zwartepieten helpt niet’
Robrecht Bothuyne van regering CD&V stelt dat het probleem door de oppositie duidelijk gemaakt is. ‘Ik noteer: prutswerk, farce, shitshow, bedrog, louche verkopers en dergelijke meer. Maar we gaan niemand thuis gelukkiger maken en het probleem niet oplossen met een rondje zwartepieten. Het is niet de vraag of het de schuld van de”‘sossen” is of van Demir, van Peeters of van Tommelein, of – godbetert – van de “tjeven”. Neen, het is de vraag hoe we dit probleem kunnen oplossen en de nog veel grotere uitdaging van de totale vergroening van ons energiesysteem kunnen aanpakken. Dat is wat ons moet bezighouden.’

Wat de CD&V betreft moet rendementsgarantie voor eigenaren van zonnepanelen op een slimme manier aangepakt worden. ‘Waarom zouden we – voor wie dat echt wenst – inderdaad niet gewoon voorzien dat de digitale meter later uitgerold wordt. We hebben tijd tot 2029, collega’s. Laten we die tijd ook echt gebruiken. Allicht zo zullen we het rendement dat beoogd wordt, ook behalen en daadwerkelijk kunnen realiseren. Een aangepaste uitrolstrategie is hoe dan ook nodig en onderdeel van de oplossing voor het probleem.’

N-VA: ‘Tevreden met compensatieregeling’
Andries Gryffroy, van regeringspartij N-VA, stelt de reacties van de honderdduizenden getroffen gezinnen die zich bedrogen of bekocht voelen te begrijpen. ‘De overheid moet zorgen voor rechtszekerheid en betrouwbaarheid. Dat betekent dat de gezinnen financieel gecompenseerd dienen te worden, weliswaar zonder overcompensatie. Mijn fractie is tevreden met die oplossing en met de financiële compensatie waarin wordt voorzien, maar vooral ook met het feit dat daardoor geen kosten opnieuw verdoken worden doorgeschoven naar de energiefactuur. We moeten het vertrouwen in de Vlaamse overheid herstellen zodat mensen opnieuw bereid zijn om te investeren in hernieuwbare-energietoepassingen en in energiebesparende maatregelen bij het renoveren van hun woningen. Want de goedkoopste energie is en blijft de energie die je niet verbruikt.'

Open Vld: ‘Echt schoon schip maken’
Willem-Frederik Schiltz, van regeringspartij Open Vld, sloot zich daarbij aan. ‘We zijn teruggefloten door het Grondwettelijk Hof, dus nederig aanvaard ik die uitspraak maar vastberaden ben ik om hetzelfde engagement op te nemen. Het is niet omdat er een technisch mankement zat in een regeling dat ons engagement en onze belofte tegenover de bevolking kaduuk zou zijn. En dus minister Demir, kijk ik ernaar uit om met u samen te werken na de eerste zekerheid om ook in de diepte een regeling (red. de compensatieregeling) uit te werken die even robuust is als de belofte die we hebben gemaakt.’

‘Al jarenlang zijn we de miserie aan het opkuisen van een systeem dat van in het begin kaduuk was’, vervolgde Schiltz. ‘Het subsidiesysteem voor hernieuwbare energie is al sinds mensenheugenis een blok aan het been van elke regering, of er nu socialisten, christendemocraten, liberalen, nationalisten of ecologisten in zitten, het is altijd hetzelfde. Dus inderdaad, minister, misschien is het nu tijd om echt eens schoon schip te maken en de oppositie uit te nodigen om constructieve voorstellen te doen, om de Federale Regering uit te nodigen om constructieve voorstellen te doen, want dit kan niet verder. We kunnen hier vandaag nog lang over schuld en boete praten, maar ik wil oplossingen en zekerheid. Dat gaat niet over het zwart maken van heel de politiek, neen. Ik heb gezegd “nederig”, inderdaad. We hebben geprobeerd met alles wat we in ons hadden en het is niet gelukt. Wel, nu gaan we het anders aanpakken, maar nu tot in de diepte en tot op het bot.’

Tommelein bekent deels schuld
Tobback (sp·a) riep de Vlaamse regering op om daadwerkelijk schuld te bekennen. ‘Stop nu voor de rest ook maar met het vervalsen van de geschiedenis, omdat u 100 procent zeker was dat het Grondwettelijk Hof altijd zou meegaan en dat er nooit iets zou mislopen. Ondertussen zijn we duizenden betrokken eigenaars, een hoop investeerders en een half miljard euro belastinggeld verder, en nog altijd probeert u er bochtjes rond te maken en iedereen mee in het bad te trekken. Neem uw verantwoordelijkheid. We hebben antwoorden en we hebben alternatieven. We hadden ze toen, we hebben ze vandaag ook. Wat ik van u eis, is dat u een volwassen, ernstig en vooral eerlijk debat voert, en dat begint met te zeggen: “Wij zijn fout, we hebben een dikke stommiteit begaan. We willen ze oplossen en we gaan deze keer wel luisteren”.

Daarmee vond Tobback deels een luisterend oor bij minister Tommelein die direct betrokken was bij het opstellen van het nu vernietigde overgangsregime voor de terugdraaiende teller voor zonnepanelen. Tommelein tijdens het debat: ‘Ik vind ook dat er verantwoordelijkheid moet worden genomen. Ik neem voor een deel de verantwoordelijkheid op van een aantal zaken die zijn gebeurd. Ik ben inderdaad verantwoordelijk geweest voor het behalen van de doelstellingen hernieuwbare energie, na het schrappen zelfs van een uitgave van 4 miljard euro voor een biomassacentrale. Die doelstellingen moeten worden gehaald. Als ze niet worden gehaald, dan kost dat geld. Als we de cijfers niet halen, dan kost het de belastingbetaler geld. Dat is één zaak. Het is geen kwestie van verwijten; ik verwijt niemand iets. Ik probeer mijn verantwoordelijkheid op te nemen. Ik was verantwoordelijk voor de snelle uitrol van de digitale meter, zo snel mogelijk, omdat die absoluut noodzakelijk was.’

Ook Peeters pakt verantwoordelijkheid
Tommelein benadrukte dat tot op de laatste dag dat hij verantwoordelijkheid had als minister er een discussie is blijven bestaan tussen de regulator, de minister, het parlement en de federale overheid. ‘Als er één fout is gemaakt, is het dat we er niet in geslaagd zijn om goed samen te werken. Dat is misschien de belangrijkste les die we opnieuw uit deze discussie moeten leren. Als we niet samenwerken maar elkaar tegenwerken, zal het nooit lukken en zal het altijd geld kosten.’

Op aandringen van Rzoska (Groen) sprak ook minister Peeters uit zich verantwoordelijk te voelen. ‘De mensen zijn terecht heel boos. We hebben hun vertrouwen geschonden. Dat kunnen wij niet ontkennen. Ik blijf erbij dat dat een collectieve verantwoordelijkheid is. Maar ik ben er ook mee verantwoordelijk voor, dat wil ik heel duidelijk meegeven. Het Grondwettelijk Hof heeft een regeling vernietigd die wij in dit parlement hebben goedgekeurd, zonder enige tegenstem – ik weet dat velen dit niet graag horen, maar ik wil dat toch nog eens benadrukken. Die regeling hield een keuzevrijheid in tussen of een virtueel terugdraaiende teller of het VREG-mechanisme, zoals we dat noemen. En dus moeten wij zoeken naar een oplossing.’

Lees ook:

• Vlaanderen: eenmalige compensatie voor eigenaren zonnepanelen vanwege vernietiging terugdraaiende teller
• Vlaamse minister Demir: schrappen terugdraaiende teller heeft vergaande gevolgen voor 101.000 eigenaren zonnepanelen
• FEBEG, ODE en Techlink over vernietiging terugdraaiende teller: snel oplossing nodig voor eigenaren zonnepanelen
• Grondwettelijk Hof: eigenaar zonnepanelen in Vlaanderen heeft geen recht op 15 jaar terugdraaiende teller