‘EU dreigt technologische voorsprong zonne-energie te verliezen’

De onderzoekers van het Europese instituut constateren dat China de productie van zonnepanelen domineert. Op basis van data voor de top 10-producenten was het land in 2024 goed voor 96 procent van de polysiliciumproductie, 97 procent van de wafers, 92 procent van de zonnecellen en 86 procent van de zonnepanelen. Het aandeel van de EU bedroeg in 2024 minder dan 2 procent in elk van deze segmenten.

Goedkope import
De Europese pv-industrie worstelt dan ook met de concurrentie tegen goedkope Chinese import, wat tot faillissementen leidt en volgens de onderzoekers de technologische soevereiniteit bedreigt. Hoewel de EU een kwart van alle mondiale innovators in zonne-energie herbergt en leidt op het gebied van hoogwaardige patenten en veelgeciteerde publicaties, loopt de productiecapaciteit achter.

In 2024 daalden de Europese importen van pv-modules met 43 procent, terwijl de export met 21 procent afnam vergeleken met 2023. Het handelstekort verminderde met 44 procent tot 10,4 miljard euro. Bij omvormers sloeg de EU in 2024 een tekort van 6,1 miljard euro om in een overschot van 0,7 miljard euro.

Minstens 40 procent
Met de huidige operationele productiecapaciteit haalt de EU volgens het Joint Research Centre alleen bij omvormers en montagesystemen de doelstellingen van de Net-Zero Industry Act (NZIA). Deze wet stelt dat minstens 40 procent van de jaarlijkse EU-installaties in 2030 uit binnenlands vervaardigde componenten moet bestaan, en dat de EU in 2040 15 procent van de wereldwijde productie voor haar rekening moet nemen.

Investeringen lopen terug
De voortekenen zijn echter niet gunstig, zo laten de cijfers van het nieuwe onderzoeksrapport zien. In 2024 daalde de Europese durfkapitaalinvestering in zonne-energie naar 277 miljoen euro, een afname van 82 procent vergeleken met 2023. Sinds 2014 is ongeveer 1,4 miljard euro geïnvesteerd in 389 aan zonne-energiegerelateerde projecten via EU-financieringsprogramma’s.

Bijna de helft van de EU-financiering gaat naar projecten voor prestatieverbeteringen en kostenreductie. Een kwart van het totale budget werd besteed aan heterojunctiezonnecelprojecten en 10 procent aan perovskietzonneceltechnologie.

Urgente actie vereist
Het rapport waarschuwt dat de EU snel gecoördineerde beleidsmaatregelen moet nemen om de toeleveringsketen te versterken, de NZIA-doelen te halen en het concurrentievermogen te herstellen. Dit geldt vooral voor de productie van wafers, zonnecellen en zonnepanelen. Stabiele en geharmoniseerde beleidsregels zijn volgens de onderzoekers essentieel om het volledige potentieel van zonne-energie te ontsluiten, de weerbaarheid te vergroten en de klimaat- en energie-onafhankelijkheidsdoelen van de EU te bereiken.

Volgens het rapport kan Europese productie concurrerend zijn onder voorwaarden: grootschalige fabrieken in de gigawattklasse die volledig geïntegreerd zijn over alle fasen van de waardeketen, van ingot tot pv-module, en een hoge mate van automatisering. De lage CO2-voetafdruk van in de EU geproduceerde zonnepanelen vormt daarbij een belangrijk concurrentievoordeel.