Het dilemma | Wat zijn de kritische succesfactoren voor publieke solar carports?

Wat doe jij bij de provincie Utrecht?
‘Ik ben aanjager energietransitie. Dat begon met de focus op zon op dak. Inmiddels is mijn rol breder. Ik richt me op verduurzaming van bedrijven en bedrijventerreinen, en dus bijvoorbeeld ook op publieke en private solar carports als onderdeel van gebiedsgerichte energiesystemen. De potentie is enorm. Als onderdeel van de Regionale Energiestrategie (RES) Regio Utrecht mocht ik een haalbaarheidsstudie begeleiden naar 7 publieke solar carports in regio Utrecht.’

Solar carports zijn nog niet mainstream…
‘Er zijn enorm veel parkeerplekken die je met zonnepaneeloverkappingen ook voor de productie van groene stroom kunt gebruiken. We hebben het dus over dubbelgebruik van schaarse ruimte. Je creëert ook comfort voor parkeerders. Die stroom kan daar bovendien direct worden gebruikt waardoor het elektriciteitsnet niet extra wordt belast. De andere kant van het verhaal is dat die installaties heel duur zijn. Op dit moment is stimulering in de vorm van subsidie dus nog noodzakelijk om ze winstgevend te maken.’

Vandaar jullie haalbaarheidsstudie?
‘Hierbij werden we ook geïnspireerd door RES Amersfoort. Die deed een vergelijkbaar onderzoek. Dat heeft geleid tot een tender voor 3 publieke solar carports, waar marktpartijen binnenkort overgaan tot ontwerp en realisatie. Ook wij zien natuurlijk het liefst dat onze studie leidt tot realisatie van solar carports. Belangrijk daarbij is het besef dat de businesscases zeer onzeker zijn en afhankelijk van de lokale situatie. Dit geldt voor zowel de inkomsten - de energieprijs - als de uitgavenkant; de bouwkosten.’

Hoe kan het wel?
‘We hebben gesprekken gevoerd met meerdere marktpartijen. Er is geen gebrek aan vraag naar solar carports, sommige hebben er meer dan honderd in optie. Tot concrete projecten komen is echter lastig vanwege de kosten, vergunningstrajecten en netcongestie. We zien ook dat veel energiecoöperaties concrete projecten onderzoeken. Zij nemen genoegen met een langere terugverdientijd, maar lopen stuk op dezelfde onzekerheden als marktpartijen. Het zou echt helpen als er afspraken gemaakt kunnen worden over een vaste exploitatietermijn.’

Wat zijn de kritische succesfactoren voor een publieke solar carport?
‘De stroom moet direct worden afgenomen, met het oog op netcongestie. In het onderzoek zijn voor 7 locaties gesprekken gevoerd met de afnemers van de opgewekte stroom, en de kansen voor laadpalen en batterijen besproken. Aan de hand daarvan zijn optimalisaties op de businesscase uitgevoerd. Uiteindelijk is elke locatie maatwerk. Toch hebben we geprobeerd te zoeken naar de kritische succesfactoren. De eerste 2 zijn een minimale omvang van 32 parkeerplekken of 100 kilowattpiek en een afnemer die minimaal 15 eurocent per kilowattuur betaalt inclusief energiebelasting.’

En als er ook gebruik wordt gemaakt van laadinfra voor elektrische auto’s?
‘Dan is er altijd sprake van een plus: extra inkomsten die de financiële haalbaarheid van een project echt kunnen vergroten. Ook hierbij speelt de locatie een rol. Een solar carport met laders voor elektrische voertuigen (ev’s) bij een zwembad wordt bijvoorbeeld anders gebruikt dan een solar carport bij een lokale supermarkt, winkelcentrum of een bedrijventerrein waar iedere dag veel mensen komen. Dat maakt verschil in de mate waarin de zonnestroom direct afgenomen kan worden of niet.’

Maar het kan dus als aan die kritische succesvoorwaarden wordt voldaan? Desondanks noemen jullie het belang van maatschappelijke steun…
‘Commerciële partijen kijken vaak niet verder in de toekomst dan 10 jaar. Stel, ze kunnen een solar carport in 7 jaar terugverdienen. Dan maken ze 3 jaar winst. Dat is voor hen vaak onvoldoende. Energiecoöperaties durven langer vooruit te kijken, maar ook voor hen is het ondanks de subsidieregelingen SCE en SDE++ een onzekere investering. Ze zoeken vaak hulp bij de gemeente.’

Lokale overheden moeten mee investeren?
‘Solar carports hebben een grote maatschappelijke waarde. Het is dus goed wanneer lokale overheden actief deelnemen aan deze projecten, bijvoorbeeld door mee te bouwen, eigenaar van de onderconstructie te zijn en die te verhuren aan de lokale energiecoöperatie. Zo stimuleren ze deze ontwikkelingen en hebben ze tevens meer controle, onder andere op het gebied van beheer van de publieke ruimte en veiligheid.’

Wat doet de provincie Utrecht op dit vlak?
‘Wij hebben onze Uitvoeringsverordening subsidie Energietransitie, ofwel UsET. Die maakt het onderzoek in de RES Regio Utrecht mogelijk, maar omvat ook financiële steun aan uitvoeringsprojecten. Zo is er tot 150.000 euro subsidie beschikbaar voor investeringen in de onderconstructie van solar carports, voor 45 procent van de kosten.’

Gaan solar carports uiteindelijk vliegen in Nederland?
‘Ja, als het aan de provincie Utrecht ligt wel. Maar we staan pas aan het begin en het zal niet vanzelf gaan. Zo is er ook een belangrijke taak voor het Rijk weggelegd. En laten we eerlijk zijn: dat heeft er onvoldoende aandacht voor. Er zou bijvoorbeeld 150 miljoen euro beschikbaar komen voor multifunctionele projecten, maar die maatregel is teruggetrokken. Dat geldt tevens voor een verplichting om openbare parkeerplekken met zonnepanelen uit te rusten. Ook de landelijke overheid moet dus in actie komen en een tandje bijzetten.’