Utrecht zoekt alternatieve financiering voor lokaal energiebezit

In een nieuw onderzoek zijn alternatieve financieringsopties verkend voor situaties waarin financiering via leden van energiecoöperaties ontoereikend blijkt.

Ambitieuze doelstelling
Om de doelstellingen van de Regionale Energiestrategie (RES) in 2030 te halen, moeten in de provincie Utrecht nog 40 à 50 windturbines worden gebouwd en ongeveer 700 hectare aan zonneparken worden gerealiseerd. De provincie heeft in haar beleidskader vastgesteld dat minimaal 50 procent lokaal eigendom behaald moet worden bij windenergie, met een streven naar 100 procent. Voor zonnevelden hebben de gemeenten vergelijkbare beleidskaders vastgesteld.

Het onderzoek, uitgevoerd door IN.credible en Energie van Utrecht in opdracht van de provincie Utrecht, laat zien dat de totale financieringsbehoefte voor deze opgave ruim 1,1 miljard euro bedraagt. Hoewel het benodigde bedrag aan lokaal ledenkapitaal slechts een fractie vormt van het vrij besteedbare spaargeld in de provincie, blijkt in de praktijk dat dit niet vanzelfsprekend door lokale energiecoöperaties kan worden opgehaald.

Alternatieve bronnen
Het rapport onderzoekt verschillende aanvullende financieringsbronnen die kunnen helpen wanneer het ledenkapitaal niet toereikend is. Dit omvat kapitaalkrachtige energiecoöperaties, het publieke Energiefonds Utrecht, private investeringsfondsen en participatie van commerciële ontwikkelaars. Ook minder gangbare bronnen zoals gemeenten, bedrijven en ideële fondsen worden besproken, evenals ondersteunende hulpmiddelen zoals het Ontwikkelfonds Opwek en gemeentegaranties.

Een belangrijk inzicht uit het onderzoek is dat de in te brengen bedragen voor eigen vermogen en achtergestelde leningen niet 1-op-1 samenhangen met zeggenschap. Achtergestelde leningen kunnen over grote bedragen gaan, maar bieden geen zeggenschap. Zeggenschap is gekoppeld aan aandelen in eigen vermogen, waar een lager bedrag mee gemoeid kan zijn.

Portfoliofonds voorgesteld
Een van de opvallendste aanbevelingen in het rapport is het opzetten van een aanvullend Utrechts portfoliofonds waarin meerdere wind- en zonne-energieprojecten worden gebundeld. Een dergelijk fonds kan met schaalgrootte en professioneel marketingbereik een bredere doelgroep aanspreken, terwijl lokale energiecoöperaties wel de zeggenschap behouden.

Het onderzoek identificeert ook verschillende succesfactoren voor het ophalen van ledenkapitaal. Essentieel zijn professionaliteit binnen het coöperatiebestuur, goede marketing, een heldere boodschap, aantrekkelijk rendement en een financieringsaanbod dat aansluit bij verschillende doelgroepen. Niet iedereen investeert vanuit dezelfde motivatie; sommigen gaan voor impact, anderen zoeken zekerheid of gemak.

Siward Zomer van koepelorganisatie Energie Samen benadrukt het belang van goede financieringsregelingen: ‘De Tweede Kamer sprak zich onlangs uit: energiegemeenschappen verdienen hulp bij het organiseren van eigen vermogen. Dat is terecht, want zonder goed geregelde financiering komt lokaal eigendom onder druk te staan.’ Hij voegt toe dat het rapport duidelijk laat zien waar de uitdagingen liggen en welke oplossingen binnen bereik zijn.