Onderzoek Topsector Energie toont potentieel arbeidsbesparende innovaties

De productiviteitsgroei in de Nederlandse industrie is sinds 2013 aanzienlijk gedaald. Waar in eerdere perioden van hoogconjunctuur de industrie een jaarlijkse productiviteitsgroei van ongeveer 4 procent realiseerde, daalde dit in de periode 2013-2019 tot 1,5 procent. Sinds 2020 ligt deze groei rond de 2 procent.

Enorm potentieel
In het onderzoek ‘Arbeidsbesparende technologie in de praktijk’ is gekeken naar de adoptie van bestaande technologieën door werkgevers in de industrie. SEO Economisch Onderzoek voerde dit onderzoek uit in opdracht van de Topsector Energie Human Capital Agenda en TKI Energie en Industrie.

Volgens het rapport zou het vervangen van alle routinematige taken door technologie 157.000 voltijdequivalenten aan arbeidsinzet kunnen besparen in de industrie. Dit is significant, vooral gezien de huidige arbeidsmarktkrapte en internationale concurrentiedruk. ‘Arbeidsbesparende technologie kan daarmee een oplossing bieden voor arbeidsmarktkrapte en tegelijkertijd de concurrentiepositie versterken,’ stellen de onderzoekers. De meest gebruikte arbeidsbesparende technologieën zijn momenteel het automatiseren van productieprocessen en het inzetten van robots en cobots; samenwerkende robots.

Praktische toepassing
Bedrijven zetten vooral in op het implementeren van arbeidsbesparende technologie binnen de delen van de waardeketen waar ze nu al actief zijn, zoals fabricage, ontwerp en ontwikkeling, en onderhoud en monitoring. De onderdelen aan de randen van de waardeketen, zoals verkoop, distributie en inkoop van grondstoffen, blijven achter.

De implementatie in deze delen is complexer, omdat samenwerking met ketenpartners vereist is. De technologie moet aansluiten op de eisen, wensen en standaarden van meerdere partijen, wat in de praktijk uitdagend blijkt.

Merkbare verschillen
Uit het onderzoek blijkt dat er een duidelijk verschil is tussen kleine en grote bedrijven. Kleinere ondernemingen maken minder gebruik van arbeidsbesparende technologieën dan grote bedrijven, voornamelijk vanwege beperkte personeelscapaciteit en schaalnadelen.

Personeelskrapte en een gebrek aan kennis en expertise in de praktische toepassing van technologie vormen de belangrijkste belemmeringen voor verdere adoptie. De onderzoekers bevelen aan om ontwikkelpaden op te stellen, een arbeidsintensiteitsscan aan te bieden en communities of practice op te zetten om bedrijven te helpen deze obstakels te overwinnen. Het rapport is onderdeel van het programma ‘Arbeidsbesparende Innovaties’ binnen het Actieplan Digitale en Groene Banen van het ministerie van Economische Zaken & Klimaat.