‘Betere bewonersparticipatie zorgt voor meer draagvlak zonneparken’

De energietransitie staat onder druk doordat bewoners vaak niet voldoende betrokken worden bij de plannen voor nieuwe zonneparken, concludeert Enserink. Wanneer mensen het gevoel hebben dat alleen naar technische en economische aspecten wordt gekeken, terwijl hun zorgen genegeerd worden, ontstaat weerstand. Deze bevinding onderstreept het belang van een geïntegreerde aanpak waarin technologie, economie, milieu en sociaal-culturele aspecten in balans zijn.

Actieve betrokkenheid
Enserink onderzocht hoe landschapsontwerp kan helpen om zonneparken beter te integreren in de lokale omgeving en daarbij meer draagvlak te creëren bij de gemeenschap. Door bewoners actief te betrekken bij het ontwerpproces ontstaat meer acceptatie. Een prototype op ware grootte bleek hierbij zeer effectief.

‘Samen met bewoners werd een prototype voor een opstelling van zonnepanelen op ware grootte ontwikkeld,’ licht Enserink toe. ‘Dit gaf mensen de kans om hun mening te geven en aanpassingen voor te stellen.’ De aanpak was succesvol: 81 procent van de deelnemers wilde dit zonnepark wel in hun omgeving.

Afwijkingen

Naast participatie blijkt ook naleving van afspraken problematisch. Enserink ontdekte 79 gevallen waarin de uiteindelijke zonneparken afweken van de oorspronkelijke plannen in de vergunningsdocumenten. Deze verschillen werden vaak veroorzaakt door economische redenen, onduidelijke vergunningen, gebrekkige handhaving en onvoldoende onderhoud.

Om deze problemen aan te pakken, doet Enserink verschillende aanbevelingen. Ze pleit voor een duidelijke visie voor zonnelandschappen waarin technologische, economische, milieu- en sociaal-culturele doelen in balans worden gebracht.

‘Beleidsmakers zouden scherpere definities en bindende criteria moeten opstellen voor milieu- en sociaal-culturele doelen in vergunnings- en subsidieaanvragen,’ stelt Enserink. Ook vindt zij het essentieel om belanghebbenden vroegtijdig en inclusief te betrekken bij het ontwerpproces, zodat hun zorgen serieus worden genomen.

Balans tussen belangen
Daarnaast benadrukt Enserink het belang van een betere balans tussen verschillende belanghebbenden in de besluitvorming. Landschapsarchitecten moeten meer mandaat krijgen om zonneparken in hun contextuele landschappen te ontwerpen.

Gemeenten zouden audits moeten uitvoeren om te controleren of vergunningsafspraken worden nageleefd, en er moeten feedbackmechanismen komen om lessen uit de huidige praktijk te implementeren in toekomstig beleid. ‘Alleen als de uitwisseling en communicatie tussen de betrokken actoren en overheidslagen wordt versterkt kan de sector zich verbeteren, door te leren van verschillende eerdere ervaringen’.