TenneT: zonnestroomproductie overtreft steenkool met 118 procent

De zonne-energiesector in Nederland blijft hard groeien met een capaciteitsuitbreiding van 4,0 gigawatt in 2024, terwijl de prijzen op de elektriciteitsmarkt gemiddeld 26 procent daalden. De waarde-index van zonnestroom zakte van 75 naar 61 procent door het groeiende aantal uren met negatieve stroomprijzen. Dit alles blijkt uit de Annual Market Update van netbeheerder TenneT.

Negatieve prijzen
Nederland kende in 2024 een recordaantal van 458 uur met negatieve stroomprijzen, een stijging van 45 procent ten opzichte van 2023. Deze trend wordt volgens TenneT steeds zichtbaarder in het zogeheten ‘duck curve’ fenomeen, waarbij prijzen tijdens zonnige middaguren fors lager zijn dan tijdens ochtend- en avondpieken. Het gemiddelde prijsverschil tussen het dagelijkse minimum en maximum steeg tot 123 euro per megawattuur in de zomermaanden van 2024.

Steenkool
De elektriciteitsproductie uit zonnepanelen was in 2024 maar liefst 118 procent hoger dan die uit steenkool. Zonne-energie en windenergie samen leverden 55 terawattuur, goed voor 45 procent van de totale Nederlandse elektriciteitsproductie.

De totale opwekcapaciteit in Nederland groeide van 59,2 naar 63,7 gigawatt, waarvan 62 procent inmiddels uit hernieuwbare bronnen komt. Ter vergelijking: in 2019 was de totale Nederlandse opwekcapaciteit nog maar 33,7 gigawatt.

Waardeverlies
Wat opvalt is volgens de hoogspanningsnetbeheerder dat de waarde-index van zonnestroom daalde van 75 procent in 2023 naar 61 procent in 2024. Deze index geeft de gemiddelde opbrengst per megawattuur aan, gedeeld door de jaarlijkse gemiddelde day-aheadprijs. Windenergie behield een stabielere waarde: 76 procent voor windenergie op land en 90 procent voor offshorewindparken. De daling van de waarde van zonnestroom verloopt wel trager dan voorspeld, wat volgens TenneT wijst op enige aanpassing aan de vraagzijde.

Prijsvoordelen
De gemiddelde groothandelsprijs voor elektriciteit in Noordwest-Europa daalde in 2024 met 26 procent naar 71 euro per megawattuur. In Nederland bedroeg de daling 19 procent, waarmee de gemiddelde prijs uitkwam op 77 euro per megawattuur. Deze prijsdaling komt voort uit lagere prijzen voor aardgas (min 27 procent), steenkool (min 15 procent), CO2-uitstootrechten (min 26 procent) en de toename van hernieuwbare elektriciteitsproductie.

Transportkosten
Ook de kosten voor transportdiensten van het hoogspanningsnet daalden in 2024 met 23 procent. Alle kostencategorieën namen af: 60 procent voor redispatch, 9 procent voor capaciteitsbeperking en 13 procent voor reactief vermogen. De volumes voor redispatch zijn voor het derde jaar op rij gedaald en waren in 2024 80 procent lager dan in het piekjaar 2021.

De uitdagingen voor de energiemarkt blijven volgens TenneT echter bestaan. De prijsconvergentie – de mate waarin elektriciteitsprijzen in verschillende landen of regio’s gelijk aan elkaar worden – binnen de Centraal- en Oost-Europese regio nam af, en in Nederland was een verschuiving zichtbaar in het balanceringssysteem.

Regeltoestand 2
Het aandeel van ‘regeltoestand 2’ – waarin zowel opwaarts als neerwaarts wordt gebalanceerd – steeg naar 17 procent, meer dan een verdubbeling ten opzichte van 2023 toen het 8 procent was. Dit wijst op een grotere dynamiek in de balans tussen vraag en aanbod.

Tegelijkertijd kwam regeltoestand 0, waarbij geen balancering nodig is, slechts half zo vaak voor – 6 procent – vergeleken met 2023 – 12 procent. Dit suggereert volgens TenneT een veranderende dynamiek waarbij marktpartijen sneller reageren op onbalans, wat soms leidt tot overreacties. Het prijsverschil bij een tekort aan stroom steeg tot slot met 20 procent naar 67 euro per megawattuur, terwijl het prijsverschil bij een overschot aan stroom daalde met 16 procent naar 50 euro per megawattuur.