100 maatregelen of niet, wachtlijst voor aansluiting stroomnet groeit nog altijd

De minister van Klimaat en Groene Groei heeft naar de Tweede Kamer de nieuwste voortgangsrapportage van het Landelijk Actieprogramma Netcongestie (LAN) gestuurd. In de begeleidende Kamerbrief schrijft de minister te blijven werken aan oplossingen om de aanpak van het volle stroomnet verder te versnellen. Een deel van de maatregelen wordt eind april afgerond en bovendien zijn nieuwe maatregelen in onderzoek.

Hele land
Minister Hermans herhaalt in haar Kamerbrief nog maar eens dat de vraag naar transportcapaciteit van elektriciteit nog altijd sneller groeit dan het aanbod. ‘In nagenoeg het hele land komen grootverbruikers die een nieuwe of zwaardere stroomaansluiting willen op een wachtlijst. Ook op de laagspanningsnetten dreigt in de komende jaren overbelasting, met mogelijke gevolgen voor kleinverbruikers zoals huishoudens.’

Uit de nieuwste voortgangsrapportage van het Landelijk Actieprogramma Netcongestie (LAN) – waarbinnen het kabinet de regie neemt bij de aanpak van netcongestie – blijkt dat het aantal nieuwe aansluitingen daalt en de wachtrij voor grootverbruikers groeit. Tegelijkertijd wordt met name de bouw van middenspanningsruimtes – ‘trafohuisjes’ – versneld. Daarnaast is het aantal flexibele contracten toegenomen.

100 concrete acties
In het LAN zijn op dit moment ruim 100 concrete acties opgenomen langs de 3 actielijnen sneller bouwen, beter benutten en slimmer inzicht. De acties moeten ervoor zorgen dat het lukt om tot 2040 ruim 50.000 transformatorhuisjes, meer dan 100.000 kilometer kabel en meer dan 670 midden- en hoogspanningsstations te realiseren.

Als onderdeel van de actielijn Sneller Bouwen werkt het kabinet aan het verkorten van de juridische procedures voor het uitbreiden van het stroomnet. ‘Het wetsvoorstel Wet versterking regie volkshuisvesting vormt de grondslag voor de versnelde procedure vanwege zwaarwegend maatschappelijk belang’, duidt Hermans. ‘Recent is de tweede nota van wijziging bij dit wetsvoorstel aan de Kamer aangeboden. Daarbij heeft het kabinet de wenselijkheid van een spoedige behandeling van het wetsvoorstel door het parlement onderstreept.’

Zekerheidsstelling en stikstof
Daarnaast maakt de minister vorderingen met een vliegende brigade die medeoverheden kan ondersteunen bij ruimtelijke procedures. De precieze inrichting van deze expertpool energie-infrastructuur wordt de komende maanden bepaald. Komende zomer verwacht Hermans bovendien de resultaten van het onderzoek naar de mogelijkheden om het proces voor het vaststellen van grondprijzen te vereenvoudigen en standaardiseren. Door een vaste aanpak en grondprijs kunnen de netbeheerders sneller grond aankopen om de benodigde energie-infrastructuur te bouwen. 

‘Daarnaast werkt de onafhankelijk coördinator Actieagenda netcongestie laagspanningsnetten, Stephan Brandligt, aan standaardisering van afspraken over de grond voor het plaatsen van transformatorhuisjes, de zogenoemde “zekerheidsstelling”, om vertraging te voorkomen. Binnenkort wordt een modelovereenkomst gepubliceerd waarin de belangen van zowel netbeheerder als gemeenten juridisch zijn geborgd.’

Voor de uitstoot van stikstof – die ook een uitdaging vormt bij het uitbreiden van het stroomnet – onderzoekt het kabinet als voorkeursoptie de toepassing van een zogenoemde adc-toets. Daartoe is met netbeheerders een actualisatie gestart van het Onderzoek samenhang Energietransitie en stikstof in de industrie (OSES). Hermans verwacht de resultaten in het tweede kwartaal van 2025. De recente rechterlijke uitspraken rondom Amercentrale/Rendac en Greenpeace hebben volgens haar niet direct invloed op deze voorkeursoptie van het kabinet, omdat deze niet uitgaat van intern salderen.

2 nieuwe maatregelen
Verder overweegt minister Hermans nog 2 nieuwe maatregelen te treffen: de invoering van koepelvergunningen en het sneller trechteren van locaties van netinfrastructuur. ‘Begin januari is aanvullend onderzoek gestart naar de mogelijkheden om vergunningsprocedures te versnellen met een methodiek zoals koepelvergunningen, waarbij meerdere vergunningen voor energie-infrastructuur gelijktijdig worden verleend’, legt Hermans uit. ‘De resultaten worden in de zomer verwacht.’

Het sneller trechteren van locaties voor netinfrastructuur moet daarnaast de onderzoekslast voor netbeheerders verminderen en kortere procedures mogelijk maken. ‘Deze versnelling kan echter schuren met de wens om meerdere locatiealternatieven die zijn aangedragen door bewoners zo lang mogelijk mee te nemen in de procedure’, duidt Hermans. Het kabinet verkent met de provincies daarom wat op dit punt met bestuurlijke afspraken kan worden versneld. ‘Dit zou bij grote projecten enkele maanden of meer tijdwinst kunnen opleveren.’