Duitse hausse balkonzonnepanelen, wat kunnen Nederland en Vlaanderen leren?

Hoe snel gaat het met balkonzonnepanelen in Duitsland?
‘Het aantal geregistreerde plug-in zonne-energieapparaten in de Market Master Data Register (MaStR) van het federale netwerkagentschap Bundesnetzagentur (BNetzA) is in 2024 opnieuw aanzienlijk gestegen. Volgens de laatste gegevens werden vorig jaar meer dan 425.000 nieuwe plug-in pv-installaties met een totaal piekvermogen van ongeveer 0,4 gigawattpiek geregistreerd. Dit komt overeen met een toename van ongeveer 100 procent ten opzichte van het voorgaande jaar. Er zijn nu meer dan 780.000 van deze producten geregistreerd in de MaStR.’

Wat zijn jullie verwachtingen voor de toekomst?
‘Dat de installatie van balkonzonnepanelen van huur- en koopappartementen in de toekomst een grote vlucht zal nemen. Pas afgelopen najaar heeft de wetgever verhuurders en verenigingen van eigenaren van appartementen verplicht om plug-in zonnestroominstallaties in principe goed te keuren. De verscheidenheid aan aantrekkelijke producten en de voortdurende prijsdaling wakkeren de interesse van kopers verder aan.’

Aan welke normen moet worden voldaan?
‘Plug-in zonnestroominstallaties verschillen van pv-systemen. Het vermogen van de zonnepanelen en de aangesloten belasting van de omvormer voor balkonzonnepanelen is zodanig beperkt dat risico’s voor de bestaande elektrische installatie en dus voor de exploitanten praktisch uitgesloten zijn. Volgens de VDE-ontwerpnorm – de productnorm voor plug-in zonne-energieapparaten – mag het aangesloten vermogen niet hoger zijn dan 800 watt AC. De exploitant mag zo’n systeem in gebruik nemen zonder het aan te melden bij de netbeheerder. Alleen registratie in het marktregister van de Federale Netwerkmaatschappij is vereist. Een andere belangrijke eis is dat alleen systemen zonder batterijopslag als plug-in zonne-energie-installaties kunnen worden gelabeld.’

Omdat?
‘Batterijen kunnen extra veiligheidsproblemen met zich meebrengen en de installatielocatie van een plug-in zonne-installatie is vaak niet geschikt voor de permanente en het hele jaar door onbewaakte werking van een batterij. Alle accu-opslagsystemen moeten worden geïnstalleerd door een gekwalificeerde elektricien en worden geregistreerd bij de netbeheerder.’

Waar worden balkonzonnepanelen het meest verkocht?
‘De belangrijkste bevoorradingsbronnen voor eindgebruikers zijn onlineshops van gespecialiseerde handelaars, doe-het-zelfwinkels, discounters, minder traditionele pv-handelaars en -installateurs.’

Waarom zijn ze populair onder huishoudens?
‘Over het algemeen zijn balkonzonnepanelen een verstandige optie voor huurders en eigenaren in appartementencomplexen om een deel van hun elektriciteitsbehoefte zelf te dekken tegen lage kosten. De investering in een plug-in zonnestroominstallatie betaalt zichzelf vaak al binnen een paar jaar terug.’

En dat wordt opgepakt door de markt?
‘De voordelen worden door velen gezien. In een bevolkingsenquête van YouGov in opdracht van BSW, begin november 2024, gaf ongeveer 8 procent van de respondenten aan dat ze van plan waren om binnen de komende 12 maanden een plug-in zonnestroominstallatie aan te sluiten. Nog eens 9 procent kon zich voorstellen er later een aan te sluiten.’

Hoe staat de overheid tegenover deze ontwikkeling?
‘De federale en deelstaatregeringen ondersteunen de uitrol, onder andere door het zonnepakket – een pakket maatregelen dat vorig jaar april werd aangenomen om de bureaucratie te verminderen en de planningsprocessen voor zonne-installaties te versnellen, te vereenvoudigen, het huurrecht en de wet op appartementen aan te passen en door plug-in-pv-producten een voorkeursbehandeling te geven, bijvoorbeeld door vereenvoudigde registratieprocessen. Sommige federale staten, gemeenten en steden subsidiëren ook de aankoop van plug-in zonne-installaties.’

Duitsland loopt voorop, wat kan de rest hiervan leren?
‘Dankzij de ervaring van de afgelopen jaren is Duitsland een internationale marktleider geworden voor dit consumentenproduct. Wereldwijd is er grote belangstelling voor de manier waarop de regelgevende en technische randvoorwaarden het veilige gebruik van deze systemen bevorderen. De eerste productnorm ter wereld voor plug-in zonne-energieapparaten, ontwikkeld in Duitsland, toont het innoverende karakter van dit groeiende marktsegment aan.’

Wat vindt BSW van deze ontwikkeling?
‘Als Duitse zonne-energiebranchevereniging verwelkomen we de grote vraag naar plug-in zonne-energie-apparaten als een goedkope instap in de productie van zonnestroom en een laagdrempelige mogelijkheid voor niet-eigenaren om een actieve rol te spelen bij het vormgeven van de energietransitie. Op deze manier bevorderen deze producten ook de acceptatie van de energietransitie.’

Is dit een hype of een structurele ontwikkeling?
‘Wij denken dat zowel de markt voor plug-in zonne-energieapparaten als de markt voor conventionele zonne-energiesystemen nog lang niet verzadigd is. We verwachten dat de vraag de komende jaren hoog zal blijven.’

Wat is de toegevoegde waarde voor huishoudens, de sector, de energietransitie?
‘Balkonzonnepanelen vertegenwoordigen een nieuw marktsegment dat huurders in staat stelt om tegen lage kosten zonne-energie te produceren en zo hun elektriciteitsrekening te verlagen. Dit heeft nieuwe doelgroepen aangetrokken voor de zonne-energiesector. Er zijn ook nieuwe spelers en bedrijven toegetreden tot de zonne-energiemarkt die zich specialiseren in dit marktsegment. Daarnaast zijn food discounters en doe-het-zelfzaken veel actiever geworden op de fotovoltaïsche markt door de hausse in plug-in zonneapparaten.’

Is de uitrol goed geregeld?
‘De marktintroductie van plug-in zonne-energieapparatuur was zeer succesvol. De wettelijke verbeteringen van het afgelopen jaar hebben ervoor gezorgd dat plug-in zonneapparaten uit hun niche zijn gehaald en een echt consumentenproduct zijn geworden, net als andere huishoudelijke apparaten zoals vaatwassers en televisies met groot scherm. De vergunningsplicht van huisbazen en verenigingen van huiseigenaren maakt het nu voor elk huishouden met een balkon of terras mogelijk om een plug-in zonne-energieapparaat te gebruiken.’

Zien jullie ook bezwaren?
‘Over het algemeen zijn plug-in zonne-energieapparaten voor het balkon een verstandige keuze voor huurders en woningeigenaren in appartementencomplexen. Als je echter een eigen dak hebt, kun je het beste investeren in een echt zonnestroomsysteem, bij voorkeur met batterijopslag. Hiermee kun je aanzienlijk meer besparen op energieverbruik en energiekosten. Het is ook belangrijk om een duidelijk onderscheid te maken tussen plug-in zonneapparaten en pv-systemen.’

Waarom?
‘Volgens de ontwerpnorm van de VDE mag het aangesloten vermogen van een plug-in pv-installatie niet groter zijn dan 800 watt AC. Er zijn momenteel steeds meer grotere doe-het-zelfsets op de markt die worden verkocht onder het label “balkoncentrale”, maar het zijn in feite pv-systemen die moeten worden aangesloten door een gespecialiseerd elektriciteitsbedrijf en moeten worden geregistreerd bij de netbeheerder. De parallelle werking van meerdere plug-in zonne-energieapparaten is over het algemeen ook technisch niet toegestaan en juridisch problematisch.’