Pv prominent onderdeel Nationaal Programma Circulaire Economie: ‘Gamechanger voor zonnepanelen’

‘Dit nationale programma zorgt dat de zonne-energiesector concrete stappen gaat zetten om de duurzaamheid van zonnepanelen flink te verbeteren.’ Aan het woord is Michiel Mensink, voorzitter van de Nationale Buyer Group Duurzame Zonnepanelen.

Nederland legde in 2016 als een van de eerste landen ter wereld zijn ambitie voor een circulaire economie vast in beleid. In de circulaire economie die de Nederlandse overheid beoogt, bestaat geen afval en worden grondstoffen steeds opnieuw gebruikt. Als uitvloeisel van het rijksbrede programma ‘Nederland Circulair in 2050’ – dat de stip op de horizon beschrijft – werd in 2017 door ruim 400 partijen het Grondstoffenakkoord ondertekend. De betrokken partijen hebben sindsdien samen 5 transitieagenda’s uitgewerkt: Consumptiegoederen, Kunststoffen, Bouw, Maakindustrie en Biomassa en voedsel. Het regieteam Maakindustrie maakte daarbij een routekaart Circulaire Maakindustrie met zonnepanelen als centraal onderdeel en pleitte voor een nationale taskforce om de zonne-energiesector in de komende jaren de overstap naar circulaire zonnepanelen te laten maken.

17 maatregelen
Staatssecretaris Heijnen van Infrastructuur en Waterstaat zette begin februari een belangrijke vervolgstap met de presentatie van het Nationale Programma Circulaire Economie (NPCE). Dit bevat maatregelen om de komende jaren zuiniger om te gaan met grondstoffen. ‘Waar het beleid zich eerder vooral richtte op materialen in de afvalfase, leggen we in dit programma steeds meer de nadruk op de gehele keten, van ontwerp en hergebruik tot en met verwerking, zonder de aandacht te verliezen voor de achterkant van de keten’, aldus de staatssecretaris.

Ook de zonne-energiesector heeft een plek gekregen in het Nationale Programma Circulaire Economie. Er is zelfs een apart hoofdstuk over circulaire pv-systemen. Daarin wordt niet alleen aandacht gevraagd voor zonnepanelen, maar ook voor omvormers, aansturing, constructie en bekabeling. De inzet is ten eerste gericht op economische levensduurverlenging en hergebruik van zonnepanelen en componenten. Het gaat daarbij om de huidige en nieuwe generatie zonnepanelen. Ten tweede wordt hoogwaardige circulaire verwerking van vrijkomende zonnepanelen beoogd. Tot slot wordt ingezet op het beschikbaar maken van zonnepanelen die vrij zijn van toxische stoffen. In het Nationale Programma Circulaire Economie zijn hiertoe 17 maatregelen opgenomen die de weg moeten vrijmaken naar duurzamere en meer circulaire zonnepanelen. In het programmadocument meldt het kabinet dat alle maatregelen financieel gedekt zijn. Dit betekent dat in het geval van een verkenning of onderzoek daarvoor al budget gereserveerd is, maar voor de doorvertaling van de uitkomsten van de verkenningen en onderzoeken naar eventuele beleidsmaatregelen nog geen budget is uitgetrokken.

Solar Magazine bespreekt de haalbaarheid en impact van de 17 maatregelen met Michiel Mensink, voorzitter van de Nationale Buyer Group Duurzame Zonnepanelen.

Maatregel 1: het Ecodesign-voorstel steunen voor mogelijke duurzaamheidseisen voor zonnepanelen en omvormers.
Mensink: ‘Door de Ecodesign-richtlijn komen er binnen de Europese Unie (EU) minimale criteria voor zonnepanelen en omvormers. Dat is belangrijk, want zo weer je de in ecologische zin slechtste producten van de markt. Wel is het zo dat het oorspronkelijke voorstel voor de exacte invulling van de Ecodesign-richtlijn op flink wat commentaar van diverse stakeholders kon rekenen. Een belangrijk kritiekpunt is dat de eis voor de carbon footprint van zonnepanelen wordt uitgedrukt in CO2 per kilowattuur. Dat getal klopt echter alleen voor een heel specifieke locatie en oriëntatie van de pv-installatie en als de zonnepanelen 30 jaar blijven liggen en functioneren. In werkelijkheid kan het getal een factor 3 hoger uitpakken, of juist wat lager. Daarbovenop is de lat ook nog eens erg laag gelegd. Het is helderder en correcter om de carbon footprint van de zonnepanelen uit te drukken in CO2 per wattpiek; dat is iets wat fabrikanten nu ook al doen. Ervan uitgaande dat in een nieuw voorstel de ambitie wordt opgehoogd en de juiste indicator wordt gehanteerd, is het belangrijk dat Nederland dit voorstel steunt.’

Maatregel 2: het Europees voorstel steunen voor een maximum CO2-footprint met specifieke aandacht voor omvormers.
Mensink: ‘Het is goed dat er vanuit Europa ook aandacht is voor de duurzaamheid van omvormers, want doordat zonnepanelen verantwoordelijk zijn voor 80 procent van de carbon footprint van een pv-installatie is er automatisch minder aandacht voor de andere componenten. Het voordeel van omvormers is dat er al een infrastructuur bestaat voor het hoogwaardig recyclen van elektronica. Tevens komen er steeds meer mogelijkheden voor levensduurverlenging door reparatie en vervanging van componenten. Dat neemt niet weg dat de duurzaamheid altijd verbeterd kan worden.’

Lees het volledige artikel hieronder in de maart 2023-editie van Solar Magazine.