CE Delft: aanpassing nettarieven lost problemen vol stroomnet niet op

Het onderzoek ‘Tariefstelsel energienetten en energietransitie’ is uitgevoerd in opdracht van de Algemene Rekenkamer. Daarmee wil de rekenkamer zicht krijgen op de werking van de huidige tariefstelsels in de praktijk en inzicht krijgen in hoe het huidige reguleringskader zich verhoudt tot de benodigde investeringen die vanuit de energietransitie op de netbeheerders afkomen. De vraag dient zich namelijk aan of de huidige tariefstelsels nog geschikt zijn om nieuwe investeringen tijdig mogelijk te maken en of ze voldoende prikkels bieden voor innovatie en inpassing van hernieuwbare energie.

Een van de oorzaken
De onderzoekers van CE Delft constateren dat het voor netbeheerders sinds 2020 steeds lastiger is om de betaalbaarheid en leveringszekerheid te borgen nu de netinvesteringen voor de energietransitie toenemen en er steeds meer aanbodgestuurd en variabel hernieuwbare energie wordt geleverd aan de netten.

‘Het tekort aan netcapaciteit is een zeer belangrijk knelpunt in de energietransitie, maar kent tegelijkertijd een groot aantal oorzaken, en netbeheerders staan daarbij voor grote uitdagingen’, aldus de onderzoekers. ‘Te denken valt aan het grote gebrek aan technisch geschoold personeel, het tijdig rondkrijgen van vergunningen, verkrijgen van de vereiste ruimte en weerstand vanuit omwonenden. Al deze knelpunten dragen eraan bij dat het gewenste tempo van netverzwaringen achterblijft. Het tariefstelsel is slechts één van de knelpunten.’

Geen instrument
CE Delft constateert daarbij dat aanpassing – of flexibilisering – van nettarieven kan bijdragen aan het principe om de ‘veroorzaakte’ netkosten bij de gebruiker neer te leggen. ‘Er zijn echter ook duidelijke grenzen aan de stuurbaarheid met tarieven en de effectiviteit van deze netprikkels is veelal beperkt, want de prijselasticiteit is beperkt’, aldus de onderzoekers. ‘Een producententarief en bandbreedtemodellen voor capaciteitsgebruik door kleinverbruikers, zijn hier mogelijke oplossingsrichtingen om netkosten beter bij de “veroorzaker” neer te leggen.’

Nettarieven zijn volgens hen echter geen instrument om het coördinatieprobleem en onzekerheid van netinvesteringen – het afstemmen vraag en aanbod – op te lossen. ‘Oplossingsrichtingen die hiervoor meer voor de hand liggen, zijn beleid gericht op regie en coördinatie (strategische visie) om de infrastructuurinvesteringen in goede banen te leiden, zoals bijvoorbeeld in gang is gezet in het Meerjarenprogramma Infrastructuur Energie en Klimaat (MIEK).’

Niet transparant
Tot slot constateert CE Delft dat afwegingen tussen betaalbaarheid, leveringszekerheid en duurzaamheid niet altijd transparant plaatsvinden door de toezichthouder. ‘Met de sterke toename in netinvesteringen is er behoefte dat de toezichthouder meer verantwoording aflegt over de gemaakte afwegingen, in de vorm van begrijpelijke uitleg.’