Holland Solar over transportafhankelijk producententarief: ‘Bredere aanpak nodig voor oplossen netcongestie’

Welke beleidsmaatregelen kunnen het tekort aan elektriciteitsinfrastructuur verkleinen door het netwerk efficiënter te gebruiken? Deze vraag stond centraal in een studie van CE Delft in opdracht van Netbeheer Nederland. Eind april presenteerden de onderzoekers 8 mogelijke oplossingen. Als eerste wordt het invoeren van een producententarief genoemd.

Efficiëntere benutting
In de tariefsystematiek van Nederland brengen netbeheerders zowel aansluit- als transportdiensten in rekening. Alleen afnemers van elektriciteit betalen op dit moment een transportafhankelijk tarief. Daarmee dragen zij de kosten voor de diepere netverzwaring die nodig is voor hun netaansluiting. Opwekkers zijn daar wettelijk van vrijgesteld. Ze betalen alleen een aansluittarief van een installatie, en dus niet voor de nodige investeringen verderop in het net. De prikkel via nettarieven om een kleinere netaansluiting te gebruiken, is daarmee laag. Daarnaast kunnen producenten veel goedkoper flexibiliteit leveren dan verbruikers. Een producententarief leidt tot een efficiëntere benutting van het stroomnet en minder netverzwaring, zo stellen de onderzoekers van CE Delft. Branchevereniging Holland Solar vindt dat alleen het invoeren van een producententarief onvoldoende is om de problematiek op te lossen en pleit voor een bredere aanpak.

Ruimte op het net
‘Het huidige systeem van nettarieven geeft onvoldoende incentives om het stroomnet te ontlasten’, aldus Enes Baser, beleidsmedewerker van Holland Solar. ‘Het past niet meer bij deze tijd en moet dus op de schop. Wat we bijvoorbeeld allemaal willen, is dat zonneparken ontwikkeld worden op plekken waar het elektriciteitsnet ruimte biedt, en dat we de zonnestroom invoeden op momenten dat het elektriciteitsnet niet overbelast is. Een algemeen geldend producententarief geeft deze prikkel niet. Dat is immers gelijk, ongeacht waar en wanneer je injecteert. Een differentiatie naar plek en tijd zou wellicht werken, maar dat is zo complex dat implementatie onwaarschijnlijk is. Het enige wat een producententarief doet, is de productie van elektriciteit duurder maken. En dit wordt via een hogere kilowattuurprijs weer afgewenteld op de afnemer. Bovendien ontstaat een ongelijk speelveld met het buitenland, waardoor het tot meer import van grijze elektriciteit zal leiden en onze eigen duurzame productie op achterstand wordt gezet.’

Afname pieken stimuleren
Holland Solar pleit voor een totaalpakket bij het aanpassen van de nettarieven met het oog op het creëren van flexibiliteit in aanbod en vraag. Zo wil de branchevereniging dat de kWmax-contractsystematiek – hoe zwaarder de aansluiting, hoe hoger het capaciteitstarief – wordt afgeschaft. Daarmee worden pieken in het aanbod van stroom afgevlakt. Ook wil Holland Solar dat de korting voor grootgebruikers bij een gelijkmatig afnameprofiel verdwijnt; deze weerhoudt de industrie er juist van om goedkope, lokale pieken aan elektriciteit te gebruiken.

Grootschalige opslag
Baser: ‘Dat biedt ruimte voor demand response. Het afstemmen van de elektriciteitsconsumptie door verbruikers om de vraag naar stroom beter af te stemmen op het aanbod is een wezenlijk onderdeel van een hernieuwbare-energiesysteem. Daarnaast zal het transporttarief voor batterijen moeten worden verlaagd of afgeschaft, net als in onze buurlanden. De grootschalige opslag van elektriciteit biedt enorme mogelijkheden om de netten te ontlasten. Laad je een batterij uit het net, dan word je nu gezien als een verbruiker en betaal je een transporttarief. Daarmee is de inzet van batterijen voor opslag en het voorkomen van pieken nu nog onrendabel.’

Gewoon doen
Wat is de kans dat een producententarief ondanks de bezwaren van Holland Solar wordt ingevoerd? Volgens Baser is die op korte termijn klein. ‘Een producententarief is door de EU-regels gemaximeerd. In het rapport wordt aangegeven dat de benodigde aanpassing van deze Europese Verordening pas vanaf begin 2030 effect kan hebben, maar we hebben het in Nederland wel over een zeer urgent probleem. Ons elektriciteitsnet wordt niet volledig benut; slechts op enkele momenten is het net echt vol. Daar moeten nu oplossingen voor komen. Het aanpassen van ons nettarievensysteem kan daaraan bijdragen. Wij zijn volop in gesprek om dat op een slimme en efficiënte manier te doen. Zo pleiten we al heel lang voor het afschaffen van het transporttarief voor batterijen. Dat is gewoon een kwestie van doen, maar een besluit is nog steeds niet genomen.’