Minister Jetten werkt aan prioriteringsrichtlijn voor verzwaren stroomnet

Henri Bontenbal had namens het CDA in de Tweede Kamer vragen gesteld aan minister Rob Jetten over het verlenen van voorrang aan wind- en zonne-energieprojecten op het stroomnet. Dit nadat de Autoriteit Consument & Markt (ACM) de oproep deed om een algemeen prioriteringskader op te stellen om projecten voor de energietransitie voorrang te geven bij het uitbreiden van het elektriciteitsnet.

Prioriteringsrichtlijn
De minister voor Klimaat en Energie stelt van mening te zijn dat prioritering van zogenoemde uitbreidingsinvesteringen – investeringen die niet gericht zijn op een individuele gebruiker, maar waarmee bijvoorbeeld een heel gebied word versterkt – wenselijk en noodzakelijk is.

‘Ik herken ook de oproep van de ACM om een (algemene) prioriteringsrichtlijn op te stellen voor uitbreidingsinvesteringen van netbeheerders. Ik werk dan ook aan een prioriteringsrichtlijn als onderdeel van het Meerjarenprogramma Infrastructuur Energie en Klimaat (MIEK). Ik doe dit samen met de ACM, netbeheerders en medeoverheden en verwacht de Tweede Kamer daarover na de zomer te kunnen informeren.’

Non-discriminatiebeginsel
In zijn antwoorden op de Kamervragen herhaalt de minister nog maar eens zijn visie dat netbeheerders bij het aansluiten van individuele projecten geen onderscheid mogen maken op basis van bijvoorbeeld de maatschappelijke functie of maatschappelijke wenselijkheid van een project. ‘Het non-discriminatiebeginsel is zowel in Europese als Nederlandse kaders neergelegd als een van de meest fundamentele uitgangspunten voor het handelen van netbeheerders. Zowel de Europese als Nederlandse wetgevers hebben onder andere willen voorkomen dat netbeheerders vanuit hun positie als monopolist, of overheden via wet- en regelgeving, specifieke partijen (op vrij arbitraire gronden) een voorkeurspositie toekennen. Elke individuele aanvrager heeft (uiteindelijk) recht op een aansluiting en transportcapaciteit. Dit recht kan in beginsel niet worden ingeperkt.’

‘Wel is er ruimte om de methode waarop de volgorde tot toegang wordt bepaald te sturen, mits dat op basis van non-discriminatoire, transparante en objectieve criteria gebeurt’, vervolgt Jetten. ‘Hierbij mogen alleen technische en economische overwegingen voor de netbeheerder een rol spelen. Netbeheerders in Nederland vullen het toegang krijgen tot het net nu in met de “first come first served”-methode. Dit is een breed toegepaste methode in andere Europese lidstaten, mede vanwege haar eenvoud. Er zijn ook andere modaliteiten denkbaar als alternatief voor de “first come first served”-methode maar die zijn wel vaak complexer van aard. Hierbij valt te denken aan methodes zoals veilen, een call voor uitgifte van transportcapaciteit, het bereiken van mijlpalen als voorwaarden stellen of een meer gelaagde wachtrij, bijvoorbeeld door te kijken naar aansluitwaarde of bijdrage aan ontlasting van het systeem.’

Onderzoek netbeheerders
De minister meldt verder dat Netbeheer Nederland samen met het Interprovinciaal Overleg (IPO) en de Vereniging van Nederlandse Gemeenten (VNG) nader onderzoek heeft laten doen naar het prioriteren van uitbreidingsinvesteringen en mogelijk alternatieve methoden die netbeheerders kunnen toepassen.

Dit onderzoek verwacht Netbeheer Nederland voor de zomer openbaar te maken. Jetten hierover: ‘Hoewel dit onderzoek nog loopt, sluit dit aan bij het beeld dat ik heb over eventuele alternatieven voor de “first come first served”-methode. Kern hierbij blijft dat een eventuele andere methode voor het toegang krijgen tot het elektriciteitsnet moet voldoen aan het non-discriminatiebeginsel. Ik ben ook informeel in gesprek getreden met de Europese Commissie. Ik heb de Europese Commissie in aanvulling op bovenstaande ook om een formele reactie gevraagd.’

Geen ruimte
De minister herhaalt geen ruimte te zien om bij het toekennen van individuele aansluitingen voorrangsposities toe te kennen aan specifieke gebruikers. ‘Wel zie ik ruimte om netbeheerders tot een non-discriminatoire methode te laten komen om individuele aanvragen toegang tot het net te bieden. Eveneens zie ik ruimte om uitbreidingsinvesteringen te prioriteren op basis van publieke belangen.’

Ook wil de minister in de Energiewet en onderliggende regelgeving expliciet ruimte bieden aan netbeheerders om op basis van de nationale richtlijn – die regionaal geconcretiseerd kan worden door medeoverheden – tot een prioritering te komen. ‘Hierin zie ik ook een verruiming van de taak van de ACM om ook te toetsen of een netbeheerder tot een redelijke investeringsvolgorde is gekomen.’

Invulling regio’s
De minister stelt erg te hechten aan de mogelijkheid van regio’s om zelf mede invulling te kunnen geven aan de weging van uitbreidingsinvesteringen op basis van een nationale prioriteringsrichtlijn. ‘Vanwege de onderliggende samenhang van het elektriciteitsnet zullen de uitgangspunten in deze richtlijn zowel nationaal als regionaal moeten gelden, maar kan de uitwerking per regio anders uitpakken. Het is vervolgens aan netbeheerders om op transparante wijze deze weging van het Rijk en medeoverheden mee te nemen in de uitbreidingsplannen voor de netinfrastructuur.

Jetten stelde daarbij het in Friesland ontwikkelde prioriteringskader voor netbeheerder Liander als voorbeeld en inspiratie te gebruiken voor de nationale richtlijn.