‘Ondanks de forse inspanningen van de netbeheerders is het tekort aan netcapaciteit niet op korte termijn opgelost’, meldt Jetten aan de Tweede Kamer. ‘Dit heeft mede te maken met het tekort aan technisch geschoold personeel en de doorlooptijden van ruimtelijke inpassing.’
Grote gevolgen
Het tekort aan beschikbare transportcapaciteit heeft volgens de minister in toenemende mate grote gevolgen voor Nederland. ‘De transportschaarste zet ook druk op de beleidsdoelen van dit kabinet en op de economische ontwikkeling van Nederland. Ook raakt het aan de doelstellingen van provincies en gemeenten.’
Jetten stelt het gevoel van urgentie te delen om een oplossing te bieden voor de ontstane transportschaarste en dat hij hier vanuit het coalitieakkoord een breed mandaat voor heeft. ‘Tegelijkertijd heb ik, gezien de onderliggende complexiteit van dit probleem, niet de illusie dat ik de transportschaarste met één druk op de knop weg kan nemen. Mede omdat sturingsmogelijkheden beperkt zijn en bij verschillende partijen liggen. Ik zal mij echter tot het uiterste inspannen om vanuit het kabinet medeoverheden, netbeheerders en marktpartijen bij elkaar te brengen en waar mogelijk verlichting te bieden. Ik doe dan ook nadrukkelijk een beroep op medeoverheden om netbeheerders, in met name de ruimtelijke inpassing van de energie-infrastructuur, tot het maximale te ondersteunen. Eveneens doe ik een beroep op de netbeheerders om de versnelling van de uitrol nog verder op te voeren.’
5 thema’s
Jetten stelt blij te zijn met het actieplan 'Samen sneller het net op' dat het Actieteam Netcapaciteit heeft gepresenteerd. De minister stelt zich in veel van de ideeën uit het actieplan te kunnen vinden.
Hij heeft voor de komende periode een 5-tal thema’s voor ogen waarmee hij slagen wil maken, te weten essentiële voorwaarden, versnellen van de uitvoering, het zo efficiënt mogelijk benutten van de beschikbare capaciteit, het prioriteren van werkzaamheden voor de netbeheerder en tot slot regie en strategisch programmeren.
Thema 1: essentiële voorwaarden
Binnen dit eerste thema zet minister Jetten in op de volgende zaken:
Thema 2: versnellen van de uitvoering
De inzet binnen dit tweede thema is:
Thema 3: Het zo efficiënt mogelijk gebruiken van de beschikbare capaciteit
Naast het eventueel verdelen van schaarste is het ook zaak om de beschikbare transportcapaciteit zo efficiënt mogelijk in te zetten. Minister Jetten wil daarom blijven inzetten op het benutten van de reservecapaciteit van het stroomnet (n-1) en de toepassing van congestiemanagement.
De Autoriteit Consument & Markt (ACM) verwacht een codewijziging voor congestiemanagement in het tweede kwartaal van 2022 af te ronden, waarna netbeheerders dit zo snel mogelijk zullen implementeren.
Minister Jetten wil ook in brede zin onderzoeken wat de meest efficiënte manier is om te bevorderen dat netbeheerders, producenten van hernieuwbare elektriciteit en andere marktpartijen meer slimme technieken voor flexibiliteit inzetten. ‘Ik neem daarbij mee de ideeën en nadere uitwerking van de partijen achter ‘Samen sneller het net op’ over hoe zij eventuele stimulering van opslag voor zich zien’, aldus Jetten. ‘Ik verwacht de Tweede Kamer in het najaar te informeren over de resultaten van een bredere afweging ten aanzien van het stimuleren van flexibiliteit.’
Thema 4: prioriteren van investeringen
‘Vanuit de samenleving is er een steeds bredere roep om prioritering aan te brengen in het uitrollen van de energie-infrastructuur’, licht Jetten het vierde thema toe. ‘Ik wil hierbij helder stellen dat prioriteren de schaarste niet oplost, maar slechts een verdeling van schaarste is, die om harde keuzes zal vragen. De ene uitbreidingsinvestering verkiezen boven de andere zal betekenen dat er gebieden zijn die pas (veel) later aan de beurt komen. Naast het verder prioriteren van investeringen kan er ook verdere sturing via ruimtelijk beleid plaatsvinden.’
Vanuit verschillende partijen wordt opgeroepen om vanwege de transportschaarste af te stappen van het ‘first come, first served' principe dat netbeheerders toepassen. In verband met Europese regelgeving is dat volgens Jetten echter niet direct mogelijk. ‘Wel zie ik ruimte om bij de volgorde van investeringen rekening te houden met publieke belangen, waaronder de energietransitie, of in specifieke situaties te bezien of de (landelijk) netbeheerder verzocht kan worden om af te wijken van de standaard aansluitwijze.’
Om te voorkomen dat partijen schaarse transportcapaciteit contracteren zonder dat redelijkerwijs verwacht kan worden dat zij deze gaan gebruiken, is Jetten verder voornemens om in de Energiewet netbeheerders de mogelijkheid te geven om onder omstandigheden transportcapaciteit van partijen te laten vervallen. ‘Dit staat ook wel bekend als het zogenaamde “use it or lose it” principe. De gronden waarop netbeheerders reeds gecontracteerde maar niet gebruikte transportcapaciteit kunnen laten vervallen zullen bij lagere regelgeving nader worden uitgewerkt. Hierbij valt bijvoorbeeld te denken aan aanvragers die wel transportcapaciteit van de netbeheerders toegezegd hebben gekregen, maar van wie vaststaat dat deze geen omgevingsvergunning krijgen, of aan partijen die transportcapaciteit vooruit contracteren zonder deze binnen een redelijke termijn daadwerkelijk te gebruiken.’
Thema 5: regie en strategisch programmeren
Het vijfde en laatste thema heeft betrekking op verschillende in elkaar grijpende programma’s waarmee de behoefte aan energie-infrastructuur en de daarvoor benodigde ruimte zo goed mogelijk in kaart wordt gebracht.
‘Deze programma’s verkleinen de behoefte aan transportcapaciteit niet meteen, maar vergroten wel de duidelijkheid over waar en wanneer deze moet komen, en dragen zodoende bij aan de inpassing op lange termijn’, aldus de minister. ‘Ter illustratie: wanneer het aanbod van elektriciteit en de vraag naar elektriciteit meer op dezelfde plaats en tijd beschikbaar komen, is er minder tekort aan netcapaciteit en zijn er minder investeringen in de netinfrastructuur nodig.’
De maart 2025-editie van Solar Magazine is verschenen. Het tijdschrift bevat artikelen over de vakbeurs Solar Solutions Amsterdam, zonnecarports, het productteam circulaire zonnepanelen en de zakelijke zonnedakenmarkt.