15.110 lampen op Antwerpen-Centraal met led: ‘Het is alleen al een kunst om de goede productkeuzes te maken’

Met uitzondering van de belichting van de historische binnengevel van het koninklijk balkon, is functionaliteit daarbij het leidmotief. Het project draait om het realiseren van goed licht, verduurzaming en kostenbesparing. Dat neemt niet weg dat de klus, die eind dit jaar moet zijn geklaard, enorm is en vele uitdagingen kent.

Het mooiste treinstation ter wereld. Die eervolle titel kreeg Antwerpen-Centraal een aantal jaren geleden toebedeeld door Mashable. De Brits-Amerikaanse nieuwssite heeft het onder andere over een unieke schoonheid en een architectuurstijl waarop maar lastig een label valt te plakken. Hoewel de nummer 1-vermelding als vanzelf enigszins subjectief mag worden genoemd, is het station in het hart van Antwerpen onmiskenbaar bijzonder. Allereerst combineert het complex, dat tussen 1895 en 1898 werd gebouwd, een historische met een eigentijdse uitstraling. Daarnaast is het een beeldbepalend, niet te missen landmark voor de stad, met een cruciale functie.

Comfort en veiligheid
‘Tijdens de werkweek stappen er dagelijks zo’n 40.000 reizigers op de trein’, aldus Johan Van Houdt, verantwoordelijk voor de technische installaties van de Nationale Maatschappij der Belgische Spoorwegen (NMBS) in Antwerpen, Vlaams-Brabant en Belgisch Limburg. ‘Dat zijn heel veel mensen en onze kerntaak is hen in alle comfort en veiligheid te vervoeren. Antwerpen-Centraal is tussen 1998 en 2007 volledig vernieuwd. Daarbij bleef de traditionele verlichting gehandhaafd. Sinds die tijd hebben we wel doorlopend de ontwikkeling van led-verlichting gevolgd, wat betreft techniek en ook de prijzen. De businesscase is hier meerdere malen berekend. In 2016 is de knoop definitief doorgehakt en hebben we een tender uitgeschreven voor het vervangen van alle lichtpunten door led.’

750 gezinnen
NMBS wil tegen 2030 volledig zijn overgeschakeld naar led-verlichting, inclusief in alle 550 Belgische stations. Verduurzaming was dus de belangrijkste motivatie achter de verledding van Antwerpen-Centraal. Tegelijkertijd wordt op deze wijze uiteraard geld op de energierekening en onderhoud bespaard. Het installeren van de nieuwe lichtinstallatie betekent een reductie van 380 kilowattpiek aan vermogen; wat zich laat vertalen naar 2.500 megawattuur energieverbruik. Dat is het equivalent van de gemiddelde elektriciteitsconsumptie van 750 gezinnen. Voor de uitvoering van het project sloeg NMBS de handen ineen met EQUANS, het voormalige ENGIE Solutions dat met zo’n 74.000 werknemers in 17 landen actief is als multidisciplinair technisch dienstverlener.

Omvangrijk en uitdagend
Nico Peeters, projectmanager bij de divisie Infra van EQUANS: ‘We hebben een hechte relatie met NMBS, onder andere aangaande het aanleggen en onderhoud van de technische installaties op Antwerpen-Centraal. Verduurzaming is daarbij, net zoals in vrijwel al ons werk, tegenwoordig een hoofdthema. Onze contracten met NMBS worden regelmatig onder de loep genomen en vernieuwd. Ook het vervangen van de oude lichtinstallatie in Antwerpen is openbaar aanbesteed, en het is prachtig dat wij dat mogen doen. Het is immers een omvangrijke, uitdagende en eervolle operatie. In totaal worden er 15.110 lampen vervangen door led. Inmiddels hebben we er nog maar zo’n 500 te gaan.’

Hele kunst
De nieuwe verlichting op Antwerpen-Centraal omvat alle publieke ruimten in het station. Om het project zowel organisatorisch, technisch als uit het oogpunt van het creëren van goed licht optimaal te laten verlopen, wordt gewerkt in zones. Deelprojecten betreffen onder andere de perrons, stationshal en looproutes. Functionaliteit staat daarbij centraal. Van Houdt: ‘Natuurlijk moet het er esthetisch verantwoord uitzien, daar vraagt het gebouw om. Maar we streven geen lichtkunstwerk met allerhande toeters en bellen na. De criteria zijn met name praktisch. We kijken naar zaken als lichtopbrengst, lichtkwaliteit, zichthoeken, fysieke dimensies, de prijs… Er zijn heel veel verschillende led-producten op de markt. Het is dan ook alleen al een hele kunst om de goede productkeuzen te maken, ook wanneer je werkt met specifieke lichtbehoeften voor verschillende ruimten.’

Lees hier het volledige artikel in de september 2021-editie van LED Magazine.