Liander geeft zonne-energiesector het goede voorbeeld en koopt eerlijke en circulaire slimme meter

Al in 2014 ontving Alliander zijn eerste grondstofpaspoort bij de circulaire renovatie van zijn locatie in Duiven. Enkele jaren eerder – in 2012 – werd bovendien het startschot gegeven voor de ‘fair meter’: een slimme meter die onder eerlijke omstandigheden geproduceerd wordt én een hoge mate van circulariteit kent. ‘Bij deze slimme meter is gelet op het gebruik van duurzame materialen, de herkomst van grondstoffen waaronder het uitsluiten van conflictmineralen, arbeidsomstandigheden in de productketen en de circulariteit van de meter’, duidt Koen Eising, corporate social responsibility director bij netwerkbedrijf Alliander.

Risico
Deze ervaringen zijn de opmaat geweest naar een concrete doelstelling om te groeien naar een circulaire netbeheerder. Zo draagt Liander bij aan de Duurzame Ontwikkelingsdoelen van de Verenigde Naties. Hierbij speelt het grondstofpaspoort een sleutelrol. Daarin is vastgelegd wat de grondstofsamenstelling van een product is, wat de herkomst van grondstoffen is, welk deel hiervan (al) uit gerecycled en recyclebaar materiaal bestaat. Het paspoort geeft daarmee concreet inzicht in hoe het product kan worden verduurzaamd.

‘Meer dan 25 procent van de mondiale CO2-uitstoot wordt veroorzaakt door de winning van grondstoffen en de productie en het gebruik van materialen’, duidt Eising. ‘Het belang is groot om naar een gesloten cirkel te gaan en zo de uitputting van schaarse grondstoffen te stoppen. De slimme meter is de grootste circulaire aanbesteding uit de geschiedenis van de netbeheerders. Het belang is groot, want het product bevat veel elektronica en van elektronica is bekend dat 75 procent bij het einde van de levensduur “in het niets” verdwijnt. Doorgaans komt afgedankte elektronica in ontwikkelingslanden terecht, waar kinderen de waardevolle stoffen eruit halen met het risico vergiftigd te worden. Door elektronica reparabel en recyclebaar te maken, voorkom je dat. Het eindresultaat? Een slimme meter die 0,8 in plaats van 1,5 kilogram weegt, niet 2 maar 1 printplaat bevat en blank in plaats van gekleurd plastic.’

Niet meer toereikend
Het grondstofpaspoort wordt door Liander inmiddels bij alle aanbestedingen van componenten uitgevraagd. Samen met Stedin is ervoor gezorgd dat alle netbeheerders dit doen. Daarbij vindt voortdurende optimalisatie plaats. ‘Zo heeft onze accountant dit jaar voor het eerst aangegeven dat een toezegging van een bedrijf dat grondstoffen circulair en eerlijk geproduceerd zijn, niet meer toereikend is. Er moet een betere toetsing komen van de informatie. Ook onze leveranciers spelen een actieve rol in deze discussie. Zij willen dat enkel op betrouwbare en toetsbare informatie opdrachten gegund – of verloren – worden. Dat geldt dus ook voor het relatief nieuwe grondstofpaspoort.’

Spanningsveld
Het is voor Liander en de andere netbeheerders dus de uitdaging om beweringen van fabrikanten beter te controleren. ‘We hebben inmiddels een koppeling gemaakt tussen ons grondstofpaspoort en de materialendatabase van CE Delft. Als een leverancier bijvoorbeeld stelt dat een kabel 20 procent recyclebaar is terwijl dat volgens die database maar 10 procent kan zijn, gaat er een rood lichtje branden. Dit kalenderjaar gaan we kijken of er nog aanvullende maatregelen nodig zijn, zoals onafhankelijke audits.’

Lees hier het volledige artikel ‘Liander geeft zonne-energiesector het goede voorbeeld: netbeheerder koopt eerlijke en circulaire slimme meter’ in de juni 2021-editie van Solar Magazine.