M2i presenteert roadmaps, actieplan en keuzekaart voor circulaire zonnepanelen

Het rapport is in opdracht van de provincie Zuid-Holland opgesteld. De totstandkoming kadert in het provinciale Uitvoeringsprogramma Circulaire Maakindustrie (UPCM). Daarbinnen maakt de provincie zich sterk voor de circulaire transitie van de Nederlandse maakindustrie.

Vervolgonderzoek
M2i heeft in het rapport de materiaal-technologische innovaties met bijbehorende kennispartners in kaart gebracht om te komen tot circulaire zonne-energie. Daarbij doet M2i ook suggesties voor kansrijk vervolgonderzoek en nieuwe samenwerkingsverbanden.

De huidige consensus is volgens M2i dat de grootste massastromen bij de recycling van zonnepanelen zullen blijven bestaan uit glas, aluminium, polymeer en silicium, waarbij de totale landelijke afvalstroom zo’n 50.000 ton per jaar zal bereiken in 2030 met een doorgroei tot meer dan 400.000 ton per jaar in 2050.

Kwaliteitslabels en circulair inkopen
‘Waar de focus van de industrie en overheden tot nu toe vooral lag op het omlaagbrengen van de kosten van zonne-energie, zal die verlegd moeten worden naar het ontwikkelen van technologische en beleidsmatige oplossingen voor reparatie, hergebruik en recycling van pv-producten’, stellen de onderzoekers. ‘Zonnepanelen vallen wettelijk onder elektronisch afval en worden als zodanig ingezameld en verwerkt. Sinds 1 maart 2021 heeft de Nederlandse overheid alle pv-fabrikanten en importeurs verplicht om via de Stichting OPEN bij te dragen aan de inzameling en recycling van de producten die zij op de markt brengen. Dat is een goede eerste stap maar er is meer nodig, zoals een ketenbreed circulair inkoopbeleid, het verplicht stellen van Eco-design en het toepassen van minimumhoeveelheden recyclaatmateriaal bij de productie van nieuwe zonnepanelen, kwaliteitslabels voor tweedehands zonnepanelen, en een streng controlebeleid.’

Inzetten op innovaties
Naast noodzakelijk beleid en regelgeving moet volgens M2i breed worden ingezet op een aantal technologische innovaties. Technieken voor reparatie en hergebruik van zonnepanelen staan nog in de kinderschoenen en dienen versneld te worden doorontwikkeld.

M2i pleit in het rapport voor vervolgonderzoek waarbij de volgende 5 meest urgente onderwerpen zijn geïdentificeerd:

1. Het vervangen van de lijmfolie EVA: de verlijming van zonnepaneelonderdelen is een probleem voor hergebruik en recycling. Recente innovaties om EVA-folie te vervangen door een makkelijk te onthechten alternatief dienen snel opgeschaald te worden.
2. Circulair zonnepaneelontwerp: circulariteit moet in de ontwerpfase worden ingebouwd voor alle zonnepaneeltypen.
3. Opschalen van innovaties voor reparatie en hergebruik: het versnellen van beschikbare innovaties voor tweedehands zonnepanelen in brede consortia.
4. Circulaire folies en bouwelementen: doorontwikkeling en opschaling van geïntegreerde pv-toepassingen die volledig circulair zijn.
5. Circulaire pv-installaties: het uitvoeren van pilots om beschikbare innovaties snel te vermarkten in samenwerking met grote zonneparkbeheerders.

Roadmaps
Het rapport sluit af met 2 roadmaps, een bijbehorend actieplan en een ‘keuzekaart’ voor de aanschaf van duurzame zonnepanelen, dit alles om ook planmatig een richting te geven aan de uitvoer van de voorgestelde activiteiten. De roadmaps geven een beeld van het mogelijke tijdpad voor het aanpakken van de uiteenlopende uitdagingen. Het gaat om de roadmap ‘Materiaal- en technologieuitdagingen voor circulaire PV’ en de roadmap ‘Beleid en Regelgeving voor bevorderen circulaire PV’.

Een ‘keuzekaart’ moet eindgebruikers en financiële stakeholders met behulp van een set criteria helpen om te kiezen voor de meest circulaire zonnepanelen. Het rapport bevat een eerste concept keuzekaart die kan worden gebruikt om een discussie op gang te brengen over de rol van particuliere en commerciële gebruikers in de transitie naar een circulaire zonne-energiesector.