‘Praatplaatjes’ zonnepanelen langs A6: golvend lint, streepjescode, landart of kralensnoer

De gemeenten Dronten en Lelystad, de provincie Flevoland, netbeheerder Liander en de rijksoverheid verkennen sinds vorig jaar samen de mogelijkheden voor de aanleg van zonnepanelen bij de snelweg tussen aansluiting 8 Almere Oostvaarders en de Ketelbrug. Daarbij is ook een modellenstudie uitgevoerd en de uitkomsten zijn nu gepresenteerd.

‘Praatplaatjes’
De 4 gepresenteerde modellen zijn volgens Rijkswaterstaat bedoeld als ‘praatplaatjes’: geen van de gepresenteerde plaatjes is een vastgelegd idee, maar geeft slechts een denkrichting mee. In de modellen worden meekoppelkansen meegenomen, zoals de inzet van de IJsselmeerdijkgronden, Lelystad Airport maar ook laadpalen als toekomstige ontwikkeling of kans.

De varianten A en B zijn daarbij lange lijnen van zonnepanelen en bij varianten C en D is er sprake van clusters van zonnepanelen.

Golvend lint
Het eerste model, variant A, is een golvend lint. Bij dit ontwerp varieert de opstelling van de zonnepanelen met het karakter van de 3 deeltrajecten: langs het IJsselmeer volgt de opstelling het talud van de dijk, in de boog bij Lelystad accentueert de opstelling het groene karakter van de boog en bij de Oostvaardersplassen verwijst de opstelling naar het water.

De bermen langs de weg variëren in breedte. Deze golf van zonnepanelen varieert in breedte en hoogte, maar vormt zoveel mogelijk een doorlopend element. De zonnepanelen worden zo opgesteld dat er een soort continue ‘golfbeweging’ ontstaat, met een grote sculpturale kwaliteit. Deze golf blijft voor het grootste deel onder de ooghoogte van automobilisten, waardoor het zicht op het landschap, met name in de open trajecten van de weg, niet belemmerd wordt. Op plekken die wat meer besloten zijn, of waar het zicht op het landschap minder weids is, kan het lint plaatselijk juist wat omhoog golven, tot bijvoorbeeld een maximale hoogte van 4 meter. Hierdoor wordt juist het geënsceneerde karakter van de weg benadrukt: het zicht van de automobilist wordt gestuurd richting de kwaliteiten van de polder. De oppervlakte die op deze manier geschikt is om zonnepanelen te plaatsen, is circa 100 hectare.

Streepjescode
Variant B is de streepjescode in de polder. De opstelling van de zonnepanelen bouwt voort op het lineaire karakter van de A6. Lange stroken van zonnepanelen parallel aan de rijbanen vormen een langgerekte streepjescode in ‘man made land’.

De bermen langs de weg variëren in breedte, maar zijn per definitie langwerpige stroken langs de weg. Deze stroken worden ingericht met panelen in een ‘dakjesopstelling’, parallel aan de rijbanen van de snelweg. Hierbij worden steeds gelijkvormige maten gebruikt. De breedte van de bermen bepaalt hoeveel rijen er naast elkaar geplaatst kunnen worden, waardoor het effect van een langgerekte streepjescode ontstaat. De rijen met panelen blijven overal onder ooghoogte, zodat zicht op het omringende landschap behouden blijft. Tussen de rijen blijven stroken vrij van panelen. Dit zorgt ervoor dat de regen eenvoudig in de grond kan doordringen, en tussen de rijen met panelen zullen grassen en kruiden kunnen gaan groeien. De midden- en buitenbermen langs de snelweg bieden ruimte aan een lange lijn van zon van circa 100 hectare.

Landart
Variant C kent landart: de kruisingen met lokale routes worden geaccentueerd met zonnepanelen. Samen zorgen zij voor een reeks van landart-plekken die van betekenis zijn voor de beleving van zowel de gebruikers van de snelweg als de gebruikers van het lokale netwerk.

De zonnepanelen vormen kunstzinnige verbindingen over de weg, of benadrukken het doorlopende landschap aan weerszijden van de weg. Hiervoor kunnen bestaande viaducten worden ingezet, of nieuwe elementen worden gemaakt, zoals bijvoorbeeld bij de verzorgingsplaatsen. De landart-achtige elementen passen in het karakter van de provincie als landart-provincie, en vormen een visitekaartje voor de duurzame snelweg. De ruimte binnen knooppunten is opgeteld ongeveer 60 hectare.

Kralensnoer
Bij de laatste variant, D, worden bij een aantal kruisingen met het lokale netwerk zonneparken ontwikkeld. De zonneparken krijgen ieder hun eigen sfeer: waterpark, bloemrijk park, landart-park. Samen vormen zij een gevarieerd kralensnoer.

De zonnepanelen staan met name opgesteld in de ruimten die worden gevormd bij de knooppunten. Hierdoor kan het grootste deel van de snelweg vrij blijven van panelen. Ook op enkele andere locaties buiten de knooppunten zijn er kansen om juist de dwarsrelatie te benadrukken, bij de verzorgingsplaatsen, bij de Knardijk en bij rustplaats Rivierduin. De oppervlakte om panelen te plaatsen binnen deze locaties is circa 60 hectare. Hierbij worden de zonnepanelen opgesteld in een standaard zuid-georiënteerde opstelling. De zonnepanelen staan aan weerszijden van de weg, en ook in de middenberm. Hierdoor ontstaat het beeld van zonneparken, waar de weg doorheen gaat. De zonneparken bij de knooppunten krijgen elk hun eigen sfeer, door de manier waarop de panelen worden geplaatst, maar ook door de manier waarop de parken landschappelijk worden ingepast. Zo kunnen de parken in het gebied van Nationaal Park Nieuw Land waterrijk worden ingepast, met aantrekkelijke rietoevers. De knooppunten in het gebied van de boog van Lelystad aansluitingen 10 en 11 kunnen juist veel meer worden ingericht met kruidenrijke randen.