Voortgangsoverleg Klimaatakkoord: beslis in kabinetsformatie vroegtijdig over uitbreiding elektriciteitsnet

Volgens Nijpels moeten de eerste beslissingen in de formatie gaan over een aantal cruciale keuzes in het klimaatbeleid. Niet alleen de infrastructuur, maar ook andere onderwerpen om de klimaatdoelen voor zowel 2030 als 2050 te halen, vragen volgens hem vroeg in de formatie om helderheid.

55 procent
Snelle politieke besluitvorming is daarnaast van belang om nog invloed te kunnen uitoefenen op de invulling van het nieuwe Europese CO2-reductiedoel van 55 procent. De Europese onderhandelingen hierover lopen parallel aan de formatie.

Het is volgens Nijpels daarom belangrijk dat Nederland al aan het begin van de formatie ook anticipeert op een hogere nationale opgave voor 2030 en 2050. ‘Dit vraagt dan ook een aanpassing van de Klimaatwet op de doelstelling voor 2030 en 2050.’ De uitvoering van het Klimaatakkoord is daarbij van cruciaal belang. Omdat de huidige maatregelen optellen tot 43 procent reductie zijn aanvullende afspraken nodig om tot 49 procent te komen. Om nog op tijd effect te sorteren, moeten die afspraken op zeer korte termijn worden gemaakt. Het tempo moet omhoog en dat vraagt om een sterke programmatische aanpak.

Verhoging nationale opgave
Daarom pleiten Nijpels en de 10 sectortafelvoorzitters ervoor de opgave niet voor zich uit te schuiven. ‘Elke ton CO2 die we nu besparen, draagt meer bij aan beperking van de opwarming dan een ton die we later besparen. Voor onze toekomstige welvaart is het ook belangrijk ons met verduurzaming te ontwikkelen van achterblijver tot koploper.’ Het Voortgangsoverleg vraagt verder duidelijkheid over de totale kosten en investeringen die nodig zijn om aan de hogere opgave te voldoen. Naast het principe ‘de vervuiler betaalt’ zou een deel van de financiering uit algemene middelen en additionele financieringsstromen kunnen komen.

Een keuze voor verhoging van de nationale opgave is een niet te onderschatten uitdaging. Nijpels: ‘De partijen betrokken bij het Klimaatakkoord realiseren zich dat voor verhoging van de nationale opgave grote stappen gezet moeten worden. Daar zijn ze ook toe bereid als er in de formatie een aantal noodzakelijke keuzes worden gemaakt. Ook is er sterke behoefte aan consistentie in beleid en perspectief op de lange termijn.’

Opschaling hernieuwbare elektriciteit
Het Voortgangsoverleg benoemt een aantal ‘onontkoombare keuzes’. In de formatie moeten daar duidelijke kaders voor komen. De verduurzaming van de industrie heeft onder andere besluiten nodig over de aanleg van infrastructuur voor waterstof en elektriciteit. Dan gaat het over financiering van investeringen en het wegnemen van wettelijke belemmeringen.

Over de tijdige opschaling van hernieuwbare elektriciteit en infrastructuur schrijft Nijpels: ‘Een slimme, gecoördineerde aanpak is nodig tussen opwektechnieken, energie-infrastructuur en vraagsectoren, met oog voor draagvlak, ruimte, leveringszekerheid, betaalbaarheid en flexibiliteit. De transitie slaagt alleen met tijdige en efficiënte aanleg en benutting van energie-infrastructuur. Dat vraagt tijdige keuzes, goede planning, betere benutting van het net en vlotte vergunningen. Cruciaal zijn onder andere wettelijke verankering van het Meerjarenprogramma Infrastructuur Energie en Klimaat, financiële ondersteuning van aan- en vollooprisico’s van infra-investeringen, en een wettelijk regime voor waterstofinfrastructuur. De vereiste investeringen in hernieuwbare opwek komen er alleen bij een adequate businesscase voor wind op zee; zon & wind op land (na 2025); en CO2-vrije flexibiliteit (regelbaar vermogen/ opslag/ flexibele vraag).’

SDE++
Verder pleit Nijpels namens het Voortgangsoverleg voor voldoende geoormerkte (SDE++-) middelen voor duurzame warmte en bijbehorende infrastructuur. ‘De huidige SDE-systematiek biedt te weinig mogelijkheden voor het verduurzamen van warmtebronnen. De laatste ronde van de SDE++ laat zien dat de verduurzaming van warmte onvoldoende aan bod komt binnen de huidige systematiek. Een aangepaste systematiek, of een nieuw instrument is dus nodig om de verduurzaming van warmte te realiseren, waarbij ook investering in de infrastructuur wordt gestimuleerd. Daarnaast is een betere beprijzing van aardgas nodig om de prikkel tot verduurzaming in gang te zetten.’