Wiebes: 25 miljoen euro om zonnepanelen op rijksvastgoed en -gronden te faciliteren

Afgelopen november werd al duidelijk dat de rijksvastgoedbeheerders 80 locaties in kaart zouden brengen voor de installatie van zonnepanelen als onderdeel van het programma Zon op Dak en het programma Opwek van Energie op rijksvastgoed.

Pilotprogramma rijksgrond: 10 locaties naar de markt
In opdracht van het ministerie van Economische Zaken onderzoekt Rijkswaterstaat binnen het pilotprogramma Hernieuwbare energie op rijksgrond bovendien of op 10 locaties het opwekken van hernieuwbare energie samen kan gaan met de huidige functie.

Minister Wiebes meldt nu dat Rijkswaterstaat de 10 locaties met een openbare procedure naar de markt zal brengen, waarna geselecteerde partijen hier zonnepanelen of windturbines kunnen realiseren en exploiteren. Het gaat om de volgende locaties:

1. Drentse Zonneroute A37, provincie Drenthe
2. Twentse Duurzaamheidsroute A35, provincie Overijssel
3. Zonnepark Slufter, gemeente Rotterdam
4. Pilot Zon langs de A7, provincie Noord-Holland
5. A58 Pilotproject, provincie Noord-Brabant
6. A6 Zon Lelystad-Dronten, provincie Flevoland
7. Pilotproject IJsseloog, provincie Flevoland
8. Pilotproject Kreekrak, provincie Zeeland
9. Pilotproject Krammer, provincie Zeeland
10. Het tiende project is minder ver gevorderd en bevindt zich nog in het verkennende stadium.

Programma Zon Op Dak: pilot van 5 megawattpiek
Voor het programma Zon Op Dak (ZOD) bij het Rijksvastgoedbedrijf loopt momenteel een pilotprogramma waarin de eerste ZOD-projecten begin volgend jaar worden gerealiseerd. In totaal zal in de pilotfase circa bijna 5 megawattpiek aan zonnepanelen geïnstalleerd worden op daken van het Rijksvastgoedbedrijf en het ministerie van Defensie. Het gaat onder andere om de volgende locaties:

1. Kantoor Belastingdienst, gemeente Leeuwarden
2. Penitentiaire Inrichting, gemeente Heerhugowaard
3. Marinecomplex Nieuwe Haven, gemeente Den Helder

Op basis van lessen uit de pilotfase zal volgens Wiebes in de tweede helft van 2021 besloten worden over de brede uitvoering van ZOD. Bovendien is ProRail in overleg met het ministerie van Infrastructuur en Waterstaat gestart met het onderzoeken van alle perronoverkappingen, traversen en fietsenstallingen om op termijn de kansrijke locaties te gaan realiseren.

Programma rijksvastgoed: 40 van 80 kansrijke locaties realiseren
De 10 pilotprojecten op rijksgronden en het actief inzetten van rijksdaken zijn volgens Wiebes echter niet voldoende om met rijksvastgoed een substantiële bijdrage te leveren aan de klimaatdoelen. ‘Aanvullend is een structurele inzet van rijksgronden en -wateren noodzakelijk’, stelt de minister. ‘Hierbij geldt dat primair wordt gekeken naar locaties waar meervoudig ruimtegebruik mogelijk is in lijn met de beleidsuitgangspunten van de Nationale Omgevingsvisie (NOVI) en de voorkeursvolgorde voor zon-pv. Bij het pilotprogramma is geleerd dat het van belang is om vroegtijdig samen met lokaal bevoegd gezag tot locaties te komen. Om die reden wordt voor het vinden van geschikte locaties in het  programma Opwek van Energie op Rijksvastgoed (OER) aangesloten bij het proces van de Regionale Energiestrategieën (RES’en), waarvan 1 oktober de conceptversies zijn ingeleverd.’

De aanpak van het OER-programma is om binnen de RES’en, samen met de partners in de regio, snel te komen tot kansrijke locaties voor energieopwek op rijksvastgoed en daarmee bij te dragen aan de doelen van de RES. Wiebes hierover: ‘Het doel is om zo gezamenlijk te komen tot zo’n 80 kansrijke locaties waarvan ongeveer de helft ook daadwerkelijk gerealiseerd kan worden. De verwachting is namelijk dat een deel van de kansrijke locaties nog zal afvallen bij nader onderzoek naar de geschiktheid van de betreffende locatie voor de opwek van energie.’

Verkenningsfase vliegbasis, spoor en snelweg
Bij het OER-programma zijn nu 5 rijksonderdelen aangesloten die vastgoed bezitten en beheren: ProRrail, Rijkswaterstaat, Rijksvastgoedbedrijf, Staatsbosbeheer en het ministerie van Defensie. Naast Defensie zijn ook de ministeries van Infrastructuur en Waterstaat, Landbouw, Natuur en Voedselkwaliteit en Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties inhoudelijk betrokken. In samenwerking met de decentrale overheden zal op korte termijn voor de volgende 3 locaties gestart worden met de verkenningsfase:

1. Vliegbasis Leeuwarden (ministerie van Defensie), gemeente Leeuwarden en gemeente Waadhoeke, provincie Fryslân
2. Spooremplacement Susteren (ProRail), gemeente Echt-Susteren, provincie Limburg
3. A30 (Rijkswaterstaat), gemeente Ede, provincie Gelderland

Periodiek voortzetten
De huidige wijze waarop kansen geïdentificeerd worden binnen de RES wil minister Wiebes de komende jaren periodiek voortzetten. ‘Zo komen we met alle belanghebbende partijen gezamenlijk tot een groslijst aan kansrijke locaties die onderdeel kunnen worden van het uitvoeringsprogramma van de RES. Afhankelijk van het proces in de RES-regio’s ben ik voornemens in het voorjaar van 2021 met de verkenning van een nieuwe selectie locaties te starten, gevolgd door een nieuwe ronde elk half jaar, in ieder geval tot en met eind 2023. Vastgoedhoudende rijksonderdelen hebben momenteel vanuit hun kerntaken onvoldoende budget om grootschalig projecten voor te bereiden voor energie-opwek op rijksvastgoed.Ter dekking van de benodigde (extra) capaciteit en onderzoeken bij deze rijksonderdelen heb ik op mijn begroting voor de komende 5 jaar een budget van in totaal 25 miljoen euro gereserveerd voor de voorbereiding van de geselecteerde projecten.’