Handreiking Participatie in duurzame-energieprojecten gepubliceerd

De handreiking helpt ontwikkelaars, overheden en financiers bij het inrichten van de participatie van burgers en andere partijen in wind en zonne-energieprojecten. Het document komt voort uit een afspraak aan de Elektriciteitstafel van het Klimaatakkoord. Naast Holland Solar hebben de energiecoöperaties, de natuur- en milieubeweging en overheden eraan meegewerkt onder coördinatie van de Nederlandse Vereniging voor Duurzame Energie.

Projectparticipatie
Deze organisaties hebben ook de Participatiewaaier gemaakt, die zich richt op projectparticipatie bij zon- en windenergie. Daarin is ook de Gedragscode Zon op Land meegenomen. Omwonenden kunnen meedenken over de ruimtelijke inpassing, maar afhankelijk van het project ook direct investeren of mede-eigenaar worden. Of een omgevingsfonds investeert in de directe omgeving, zoals in verduurzaming van de sportclub of speelvoorzieningen. De betrokken organisaties en overheden zijn ervan overtuigd dat meer mensen mee kunnen en willen gaan doen in duurzame-energieprojecten. 

De meest voorkomende vormen van projectparticipatie zijn:

1. Mede-eigenaarschap (individueel/collectief, risicodragend): individuele burgers en/of omwonenden kunnen mede-eigenaar of volledig eigenaar worden van een wind- of zonne-energieproject. Dit kan op basis van een windvereniging of coöperatie, of door middel van het bouwen van een windpark, windmolen of zonne-energieproject dat toekomt aan de lokale gemeenschap. Dit vergt ook mee-investeren, voorinvesteren in onderzoeken en financieel risico lopen.
2. Financiële deelneming (individueel, risicodragend): financiële deelneming is het (individueel) risicodragend deelnemen in het project, bijvoorbeeld met aandelen of obligaties of ander financieel voordeel. De wijze waarop dit kan, wordt tijdig kenbaar gemaakt door de initiatiefnemer. De vorm van financiële deelneming is verschillend per project. Per project zijn de doelgroep en haar wensen anders en wordt er maatwerk geleverd. Bij obligaties (achtergestelde leningen) zijn de deelnemers geen mede-eigenaar en wordt rente ontvangen op de inleg. Een variant op obligaties vormen de kilowattuur-certificaten, waarbij een lange looptijd geldt en meerjarig groene stroom wordt afgenomen door de inleg van een vast bedrag per jaar. De financiële risico’s van obligaties zijn kleiner dan bij deelname via aandelen. Bij deelname via aandelen is wel sprake van gedeeld eigendom van het project.
3. Omgevingsfonds (collectief): onderdeel van lokale afspraken kan een bijdrage door de initiatiefnemer aan een lokaal fonds of omgevingsfonds zijn. Met een omgevingsfonds kunnen omwonenden die niet in staat zijn zelf te investeren, ook meeprofiteren. Besluitvorming over de besteding van het omgevingsfonds gebeurt door de omgeving. Voor het beheer van een dergelijk collectief fonds wordt een onafhankelijk bestuur benoemd met in ieder geval een vertegenwoordiging van de omwonenden. Het onafhankelijk bestuur zorgt ervoor dat de middelen uit het fonds ten goede komen aan de nabije omgeving van het project. Het omgevingsfonds wordt met een voor het project redelijk bedrag gevuld door de initiatiefnemer(s).
4. Omwonendenregeling (individueel): een omwonendenregeling is een lokale regeling gericht op direct omwonenden in een bepaalde straal rondom de windturbines of het zonne-energieproject. Het kan gaan om het aanbieden van een bijdrage aan het verduurzamen van de woning (zoals woningisolatie), groene stroom met korting, gratis zonnepanelen of een andere financiële vergoeding.