Rekenhof: Vlaanderen haalt energiedoelen, maar warmtepotentieel onbenut

Het Vlaamse Rekenhof concludeert dat Vlaanderen zijn Europese hernieuwbare-energiedoelstelling voor het kalenderjaar 2020 weliswaar nipt heeft gehaald, maar dat de eigen productie onvoldoende was. Daarmee werden hernieuwbare-energieoverschotten uit het buitenland aangekocht.

Moeizame weg
Het Europese doel van 13 procent hernieuwbare energie voor 2020 werd door België gehaald, maar niet volledig met binnenlandse productie. Een statistische overdracht van hernieuwbare- energiestatistieken uit het buitenland was noodzakelijk. Het Rekenhof benadrukt dat de binnenlandse productie op 12 procent zou zijn gestrand.

Voor 2030 streeft de Europese Unie naar 45 procent hernieuwbare energie, een doel waar in Vlaanderen veel discussie over is. Het definitief geactualiseerd Nationaal Energie- en Klimaatplan werd pas begin oktober 2025 goedgekeurd na veel gesteggel tussen de 3 Belgische gewesten. De Vlaamse Regering actualiseerde haar Vlaams Energie- en Klimaatplan (VEKP) afgelopen juli, nadat de Europese Commissie eind 2024 een inbreukprocedure tegen België had opgestart.

Ongelijke verdeling
De onderzoekers van het Vlaamse Rekenhof benadrukken dat Vlaanderen nog altijd onevenredig veel inzet op groene stroom, terwijl groene warmte een groot potentieel heeft dat onderbenut blijft. Het hof wijst op de nieuwe groeidoelen uit het VEKP: 74 procent voor groene stroom en 61 procent voor groene warmte tegen 2030 ten opzichte van 2020.

‘De streefdoelbepaling in het VEKP 2025 bevestigt niet de prioriteit voor groene warmte, die de Vlaamse Regering in haar energievisie van 2017 nochtans had vooropgesteld', stelt het Rekenhof vast. Hoewel de groene-warmteproductie, vooral uit biomassa, is toegenomen, haalde zij in 2020 en 2023 niet het VEKP-streefcijfer en vergt het halen van dat doel extra initiatieven. Zo blijven de ontwikkeling van collectieve warmtenetten en de opmaak en uitvoering van de lokale warmte(zonerings-)plannen belangrijke uitdagingen.

13 miljard euro
Tussen 2014 en 2023 werd bijna 13 miljard euro aan financiële steun toegekend voor hernieuwbare energie, waarvan bijna 11 miljard euro voor groene stroom. Naar groene warmte gaat dus relatief weinig steun.

Het Vlaams Gewest droeg met zijn begroting in deze periode slechts circa 1,8 miljard euro van de totale steun. Het grootste deel werd door zowel de netwerkbeheerders als de elektriciteitsleveranciers doorgerekend aan de elektriciteitsverbruiker. Voor groene stroom ging het grootste deel van de financiële steun naar groenestroomcertificaten.

Vlaams minister van Energie Depraetere heeft laten weten dat zij de analyse van het Rekenhof onderschrijft en de aanbevelingen maximaal wil toepassen. Voor de energietransitie in Vlaanderen wordt volgens het Rekenhof de komende jaren een stabiel ondersteuningsklimaat essentieel om de doelstellingen voor 2030 te halen en het potentieel van hernieuwbare warmte volledig te benutten.