Warmtepomp bij ongewijzigd beleid financiële no-brainer voor sociale huurders

Jullie deden onderzoek naar de financiële toegevoegde waarde van het verduurzamen van een woning, hoe uniek is dat?
‘Dat deden we – Centraal Planbureau (CPB) – samen met het Planbureau voor de Leefomgeving (PBL) en TNO. We analyseerden de inkomenseffecten van verduurzamingsmaatregelen voor woningeigenaren, particuliere huurders en huurders van een corporatiewoning, op basis van de jaarlijkse investering en besparing op de energierekening. In totaal gaat het om zo’n 5 miljoen gasgestookte eengezinswoningen. Dit was nog niet eerder gedaan op deze wijze.’

Jullie focussen op de warmtetransitie…
‘Nederland wil een gasvrije gebouwde omgeving in 2050. Het doel vanuit het Klimaatakkoord is 1,5 miljoen bestaande woningen van het aardgas af in 2030. Willen we dat waarmaken, dan is het van belang te weten hoe effectief het huidige klimaatbeleid is en dat we de verdelingseffecten in beeld hebben. Wij focusten daarbij op 4 maatregelen: isoleren tot de isolatiestandaard, het installeren van een hybride warmtepomp, de combinatie van isoleren tot de isolatiestandaard en een hybride warmtepomp, en de combinatie van isoleren tot de isolatiestandaard en een volledig elektrische warmtepomp.’

Waarom alleen individuele maatregelen?
‘Omdat huishoudens daar grip op hebben; de keuze zelf hebben om daarmee aan de slag te gaan. Voor woningeigenaren laat dit onderzoek zien wat de directe financiële prikkel is om wel of niet te verduurzamen. Huurders kunnen daar niet zelf over beslissen. Ze krijgen echter wel te maken met mogelijke veranderingen in hun netto maandlasten wanneer de verhuurder maatregelen neemt.’

En de conclusie ten aanzien van warmtepompen is?
‘Voor 90 procent van de Nederlandse huishoudens met eengezinswoningen loont het om de gasketel de deur uit te doen en een hybride of volledig elektrische warmtepomp te installeren, eventueel samen met goede isolatie. Eigenaren en particuliere huurders besparen gemiddeld ruim 300 euro per jaar met de voordeligste verduurzamingsmaatregel. Voor huurders van corporatiewoningen loopt die besparing zelfs op tot meer dan 700 euro per jaar.’

Waarom profiteren sociale huurders zo sterk, meer dan 2 keer zoveel als andere groepen?
‘Dit is voor een groot deel toe te schrijven aan de prestatieafspraken aangaande isolatie. In 2028 moeten alle sociale huurwoningen van woningcorporaties worden verduurzaamd. De benodigde isolatiemaatregelen mogen niet worden doorberekend in de huurprijs. Het grote verschil zit dus in wie die investering betaalt: huiseigenaren en particuliere verhuurders moeten die zelf opbrengen, een huurder van een corporatiewoning niet. De kosten voor isolatie en de aanschaf van een hybride of elektrische warmtepomp zijn fors; de totale investering bedraagt gemiddeld respectievelijk bijna 19.000 en ruim 24.000 euro na aftrek van subsidie.’

Jullie gaan uit van de nationale isolatiestandaard…
‘Dit is een richtlijn van onze overheid betreffende voldoende isolatie in het kader van de energietransitie. Deze betreft een streefdoel, afgestemd op de bouwkundige mogelijkheden van verschillende woningtypes. Uitgaande van die standaard en “gratis” isolatie door woningcorporaties is een volledig elektrische oplossing voor vrijwel alle huurders van corporatiewoningen de financieel meest gunstige optie.’

Is die standaard een redelijke premisse in jullie onderzoek, zetten woningcorporaties daarop in?
‘Wat in ieder geval duidelijk is, is dat sociale huurwoningen relatief goed geïsoleerd zijn in vergelijking met woningen van particulieren en particuliere verhuurders. Naast een volledige elektrische warmtepomp kan een hybride warmtepomp al dan niet met isolatie naar de isolatiestandaard ook financieel interessant zijn voor huurders van een corporatiewoning.’

Jullie onderstrepen ook het belang van flankerend beleid…
‘Stimuleringsmaatregelen zijn essentieel om verduurzaming betaalbaar te maken. Zonder subsidies zoals de ISDE en de prestatieafspraken zou verduurzamen voor meer dan de helft van de huishoudens simpelweg financieel niet uit kunnen. Dankzij het huidige beleid geldt dat slechts voor 1 op de 10.’

Dan nog moet een huiseigenaar of huurder wel willen, en zijn er ook collectieve maatregelen mogelijk…
‘We lieten praktische aspecten, zoals het geregel en de overlast van een verbouwing, buiten beschouwing in ons onderzoek. Daarnaast brachten we aanvullende voordelen van woningverduurzaming niet in kaart – bijvoorbeeld wooncomfort, gezondheidswinst en een eventuele waardestijging van de woning. Bovendien, naast een positief inkomenseffect, kan ook gekozen worden voor verduurzaming omdat dat goed is voor het klimaat. Collectieve oplossingen zijn altijd een optie, bijvoorbeeld met het oog op netcongestie. Maar in deze studie kijken we alleen naar de financiële gevolgen voor huishoudens. Onder de streep maakt het ons duidelijk voor wie individuele verduurzaming middels isolatie en/of een warmtepomp financieel aantrekkelijk is, en dat is winst.’