Realtime interface zonnepanelen: minder snel dan verwacht, maar netbeheerders boeken eerste successen

In september 2023 meldden de 3 regionale netbeheerders Enexis, Liander en Stedin aan de redactie van Solar Magazine ‘tientallen projecten in voorbereiding’ te hebben met de realtime interface. Nu, ruim 1,5 jaar later blijkt, dat ze gezamenlijk 9 projecten operationeel hebben.

Ruim 100 aanvragen
Bij Liander draait momenteel 1 klant met 60 megawatt aan stuurbaar vermogen, terwijl er nog ruim 100 aanvragen in behandeling zijn. Stedin heeft 2 zonneparken aangesloten – 1 in Houten en 1 in de Hoeksche Waard – en verwacht dit jaar nog 50 installaties te plaatsen. Enexis heeft inmiddels 6 projecten met een realtime interface operationeel in zijn verzorgingsgebied.

Dit is een beperkte vooruitgang vergeleken met de plannen van september 2023. In het najaar van 2024 voorzag Stedin een eerste zonnepark van 4 megawattpiek aan de Wolgaweg in Rotterdam van een realtime interface en sprak over een pijplijn van 750 megawatt aan nieuwe aansluitingen op 52 verschillende locaties. Enexis had destijds al 3 zonneparken in Den Ham met de realtime interface-oplossing uitgerust, goed voor 4,5 megawatt aan ‘dimbare’ zonne-energie. Liander was in september 2023 nog bezig met voorbereidingen en zou ‘begin 2024’ starten met de uitrol.

Binnen 15 seconden
De realtime interface kan worden gezien als een communicatiesysteem tussen netbeheerders en opwekkers van duurzame energie. Het stelt netbeheerders in staat om op afstand het terugleverende vermogen van windmolens en zonnepanelen te verminderen wanneer het stroomnet dreigt overbelast te raken. Dit gebeurt via een technische verbinding die binnen 15 seconden kan reageren.

Diederik van Herwijnen van Enexis, die mede namens de andere netbeheerders spreekt, benadrukt dat de gezamenlijke aanpak goed verloopt: ‘De samenwerking tussen de netbeheerders vindt plaats in sectorverband. Binnen Netbeheer Nederland is een werkgroep realtime interface actief waarin Stedin, Alliander en Enexis structureel samenwerken. Ook TenneT, de beheerder van het hoogspanningsnet, is nauw betrokken.’

Eerste ingrepen
Opvallend is dat Enexis al daadwerkelijk heeft moeten ingrijpen via de realtime interface. ‘Afgelopen kalenderjaar heeft Enexis ongeveer 150 keer ingegrepen via de realtime interface. Dit betrof zowel dimming als volledige afschakeling,’ aldus Van Herwijnen. Bij Liander is dit nog niet nodig geweest, al is de techniek wel succesvol getest bij een wind- en zonnepark. Ook Stedin heeft de realtime interface nog niet hoeven inzetten, maar verwacht dat dit met de aankomende zomer en het toenemend aantal installaties kan veranderen.

Dit verschil in inzet toont hoe de lokale netsituatie per regio verschilt. In gebieden waar Enexis actief is – de provincies Groningen, Drenthe, Overijssel, Noord-Brabant en Limburg – zijn al veelvuldig situaties ontstaan waarbij actief ingrijpen noodzakelijk was om overbelasting te voorkomen.

Praktische uitdagingen
De implementatie van de realtime interface verliep volgens de 3 regionale netbeheerders niet zonder slag of stoot, wat verklaart waarom de uitrol minder snel gaat dan verwacht. Bij Liander lag de grootste uitdaging bij de techniek. Woordvoerder Marloes Hulstijn: ‘Voor veel installateurs is dit nieuw. Vanuit Liander zorgen we ervoor dat de klant tijdig de bouwkundige eisen en instructies voor installatie ontvangt.’ Stedin ondervond volgens woordvoerder Koen de Lange vooral problemen bij het testen: ‘Dit zat met name in het werkend krijgen van de techniek: de aansluiting en het vervolgens werkend krijgen van de communicatieketen. Het blijft tenslotte techniek.’ Bij Enexis lag de focus op het contractuele traject. Van Herwijnen: ‘Het opstellen en afstemmen van de juiste contractdocumenten vergde de meeste aandacht, met name in de beginfase.’

Lees het volledige artikel hieronder in de juni 2025-editie van Solar Magazine.