Wanneer komt energiedelen in Vlaanderen echt van de grond?

In 2021 kondigde Zuhal Demir, de toenmalige Vlaamse minister van Energie, aan dat iedere Vlaming vanaf het jaar daarop energie kon delen met anderen. Zo zou het echter niet lopen. De benodigde software van netbeheerder Fluvius was nog niet op orde. De regering kwam daarom met een stappenplan over een periode van 1,5 jaar. Het delen van energie werd eerst mogelijk voor de appartementencomplexen en kantoorgebouwen, vervolgens was persoon-aan-persoonverkoop aan de beurt en als laatste energiegemeenschappen.

Geen gemeengoed
Hoewel de Raad van State deze aanpak verwierp vanwege Europese regelgeving, bleef deze geleidelijke implementatie staan. Wat niet kan, kan immers niet. Hoe staat het anno 2025 met energiedelen in Vlaanderen? Het is nog zeker geen gemeengoed. Tegelijkertijd wordt de meerwaarde nog steeds gezien door de politiek, zo blijkt ook uit de beleidsnota Energie en Klimaat 2024-2029 van Melissa Depraetere, de huidige minister van Energie en Klimaat. Energiedelen moet aantrekkelijker worden voor de Vlaming en daaraan wordt gewerkt.

Inclusieve energietransitie
Vandendungen richt zich met zijn bedrijf Pulsar Power op de engineering van hernieuwbare-energiesystemen en is tevens lid van de stuurgroep van PV-Vlaanderen. Hij verwelkomt de beleidsinzet van de overheid op het gebied van energiedelen. ‘Het raakt aan mijn stokpaardje; het belang van een inclusieve energietransitie. Mensen die zelf geen zonnepanelen kunnen plaatsen, bijvoorbeeld omdat ze geen eigen dak hebben of die niet kunnen betalen, kunnen door gebruik te maken van zonnestroom van anderen toch meedoen en profiteren van de financiële voordelen. Ik denk dat dit cruciaal is om onze energietransitie tot een succes te maken.’

Hoop complexiteit
Hoewel het concept eenvoudig is – wat iemand overheeft aan zonnestroom ter beschikking stellen aan anderen – komt energiedelen in Vlaanderen nog niet massaal van de grond. Waar wringt de schoen? ‘Tussen de aanbieder en afnemer zit een elektriciteitsnet’, constateert Vandendungen. ‘Dat betekent dat er kosten gepaard gaan met de verrekening van de geleverde en afgenomen zonnestroom. Daar komt een hoop complexiteit bij kijken, waarbij het natuurlijk belangrijk is onderscheid te maken tussen appartementen en peer-to-peerverkoop. In het eerste geval hebben we het feitelijk over een paar meter kabel in een verwaarloosbaar stukje distributienet en collectieve opwek en gebruik, in het tweede over transport op het openbare stroomnet van een producent naar een afnemer.’

Extra werk
Energieleveranciers die de rekening voor klanten die energiedelen opmaken, moeten weten hoeveel zonnenestroom er in het net wordt geïnjecteerd door de producent en hoeveel stroom wordt geleverd en afgenomen bij het delen van die energie, en wel iedere 15 minuten gesynchroniseerd. Die informatie is in feite beschikbaar via de digitale meter en wordt nu door netbeheerder Fluvius aangeleverd bij energiebedrijven in een niet automatische vorm. De energieleveranciers verwerken deze gegevens daardoor momenteel, voor een belangrijk deel handmatig, en maken de energierekening op. Dat betekent echter een hoop extra werk. De kosten daarvoor worden doorgerekend naar hun klanten. De bedragen lopen uiteen, van 64 tot 150 euro per jaar per deelnemer. Daardoor wordt energiedelen feitelijk onnodig onaantrekkelijk gemaakt vanuit financieel oogpunt en wordt de energietransitie en de democratisering hiervan verder afgeremd.

Begrip
Dit issue wordt ook geadresseerd door minister Depraetere in het kader van de vernieuwde beleidsinzet, met name aangaande energiedelen in appartementsgebouwen ‘We streven ernaar om lokaal gedeelde energie achter een gemeenschappelijk aansluitpunt van een gemeenschappelijk gebouwencomplex vrij te stellen van Vlaamse heffingen, en we dringen er ook op aan om dergelijke vrijstelling te laten verlenen voor federale belastingen’, aldus de minister.

Of dit realistisch is, ook vanuit juridisch perspectief, laat Vandendungen graag in het midden. Het is niet aan hem om daarover te oordelen, geeft hij aan. Hij toont begrip voor energiebedrijven in het doorrekenen van administratieve kosten aan energiedelers, maar vraagt met aandrang om de benodigde software zo snel mogelijk in orde te brengen, en hier ook de budgetten voor te voorzien zodat deze doorgerekende kosten niet langer noodzakelijk zijn.

Rocketscience
‘Die kosten worden nu effectief gemaakt, en moeten dan ook worden betaald’, aldus Vandendungen. ‘Om die omlaag te brengen, is feitelijk een forse digitaliseringsslag nodig. Het gehele proces van het ophalen en verwerken van data uit de digitale meters, die doorspelen aan energiebedrijven en facturering moet volledig worden geautomatiseerd. We hebben het kortom vooral over een technisch probleem. Daarvoor zijn technische oplossingen voorhanden en daarbij hebben we het niet over rocketscience. Er zijn echter wel flinke investeringen voor nodig. Als de Vlaamse regering een succes wil maken van energiedelen dan zal dat moeten worden gestimuleerd, ook middels financiële ondersteuning. Simpelweg de huidige kosten verschuiven werkt in dat opzicht niet.’