Zonnepaneelsysteem uit de garantie – goed moment om assetmanagement aan te scherpen?

Elbert Jan Achterberg is oprichter en directeur van adviesbureau Straightforward. Dit bedrijf begeleidt grootzakelijke zonne-energieprojecten en focust zich daarbij met name op de due diligence van projecten voor financiers en ontwikkelaars. Ook dit segment van de pv-markt is duidelijk aan het veranderen, zo stelt hij.

Spanning
‘De Nederlandse consumentenmarkt voor zonnepanelen heeft een enorme klap gekregen’, aldus Achterberg. ‘Zo erg is het wat betreft grote projecten nog niet. Maar het is lastiger geworden om dakprojecten te ontwikkelen en de pijplijn aan zon op land kent een enorme terugval. Daar zijn 3 hoofdredenen voor: de rentestand, netcongestie en onzekerheid over politieke besluitvorming. Wat dat betreft is er dus reden genoeg om met spanning naar volgend jaar te kijken. Tegelijkertijd denk ik dat er ook een shift naar meer aandacht voor assetmanagement zal ontstaan.’

Op de kaart
‘Het belang van onderhoud was super onderbelicht, nu zou ik het onderbelicht noemen’, zo stelde Achterberg eind 2021 in Solar Magazine. ‘Bij de ontwikkeling van een zonne-energieproject ligt de nadruk doorgaans nog te veel op de CAPEX – het investeringskapitaal – en te weinig op de OPEX, de noodzakelijke operationele middelen.’

Hoe kijkt hij daar anno 2024 naar? Is er sprake van meer bewustzijn over het belang van operations & maintenance (o&m)? Hoe vertaalt zich dit in de praktijk? Hij stelt dat er beweging is ontstaan, mede dankzij het steeds vaker verplicht stellen van een Scope 12-inspectie door verzekeraars, en met name door partijen zoals Zonnepark Services Nederland, Solora, Everday, De Zonnemeesters en Klaer die het belang van assetmanagement op de kaart hebben gezet.

Pijnlijk
‘Zij geven daar ook op een professionele wijze invulling aan en zorgen voor een maximale beschikbaarheid van installaties en een optimale performance’, benadrukt Achterberg. ‘Desalniettemin denk ik – maar dat is wellicht het gevolg van mijn kritische aard – dat er nog een hoop ruimte is voor verbetering. Zo zie je veel problemen met installaties die nog maar 1 à 2 jaar draaien, bijvoorbeeld omvormers die het niet of niet goed doen, meestal door isolatiefouten, en dus onderpresteren ten opzichte van de verwachte opbrengsten. Daarmee worden inkomsten gemist en die kun je niet meer terugverdienen. Dat is pijnlijk, zeker in een tijd waarin de businesscases steeds meer onder druk staan door de toenemende momenten met negatieve energieprijzen.’

Zere plek
Achterberg legt de vinger op de zere plek en wijst daarbij zowel op ontwikkelaars als epc-contractors. Ontwikkelaars gaan een prestatiecontract aan met de bouwers en gaan er dan van uit dat deze de performance bewaakt, terwijl het prestatiecontract altijd een ondergrens vastlegt en geen optimale performance. Met andere woorden: de lat wordt niet hoog genoeg gelegd. Hij noemt dit kortzichtigheid van ontwikkelaars, omdat op deze wijze niemand zich inspant om maximale performance te realiseren. Daarnaast concentreren epc’ers zich met name op de realisatie van systemen, waardoor monitoring en onderhoud op een tweede plan staat zodat er ondanks de prestatieafspraken toch regelmatig sprake is van onderprestatie.

Drama
‘Dat is ze op zichzelf niet kwalijk te nemen, maar zo houden beide partijen elkaar gevangen in suboptimaal assetmanagement’, aldus Achterberg. ‘Tegelijkertijd gaan er inmiddels veel installaties uit garantie. Op dat moment krijgt o&m voor de volgende periode uiteraard volop aandacht. Er moet dan immers een partij worden aangetrokken die die taak op zich neemt, en ik zie dit als een uitgelezen kans voor eigenaren van grote pv-installaties om assetmanagement naar een hoger niveau te tillen. En wat betreft het onderhoud van zonnedaken op kleine zakelijke daken; dat was en is nog steeds een drama. Of dat wordt opgepakt is sterk afhankelijk van individuen en dat gebeurt veel te weinig, door een gebrek aan bewustzijn en vanwege de kosten. Dat is jammer, temeer omdat er toch ook een veiligheidsaspect aan onderhoud van pv-installaties kleeft. Niemand wil dat zijn zonnedak in brand vliegt, de gevolgen kunnen ernstig zijn.’