Het dilemma | TenneT treedt toe tot PICASSO – einde negatieve stroomprijzen in zicht?

Hoe kwam PICASSO – Platform for the International Coördination of Automatic frequency restoration reserves and Stable System Operation – tot stand?
‘Het idee is al van jaren geleden en komt oorspronkelijk uit de koker van TenneT en de Belgische hoogspanningsnetbeheerder Elia. Gaandeweg sloten steeds meer Europese hoogspanningsnetbeheerders (tso’s) zich aan bij dit initiatief. Inmiddels wordt dit soort samenwerking wettelijk verplicht door de Europese Unie (EU). Het is dus geen zaak meer van vrijheid blijheid.’

Wat is PICASSO exact?
‘Ontstaat er onbalans op het stroomnet, door een mismatch van vraag en aanbod, dan roept TenneT regelvermogen af op de automatic Frequency Restoration Reserve (aFFR-)markt om de stroomzekerheid te garanderen. Aanbieders van balanceringsdiensten –  bps’s – schakelen dan tegen betaling op of af. Met het toetreden tot PICASSO kunnen we in dit kader nu ook grensoverschrijdend stroom uitwisselen, voor nu met hoogspanningsnetbeheerders uit Duitsland, Oostenrijk, Tsjechië en Denemarken.’

Hoe werkt dat exact?
‘Een dag vooruit wordt vermogen ingekocht. De gecontracteerde partijen en vrije aanbieders van aFRR doen een dag vooruit biedingen voor de inzet van regelvermogen. Die moeten 25 minuten voor realtime definitief zijn. Ze belanden op een lijst, geordend van laag naar hoog wat betreft de biedprijs. Wij kunnen die dan realtime activeren naar behoefte.’

De voordelen zijn?
‘We hebben het over een centrale optimalisatie van balanceringsdiensten. Die in het ene land of gebied kan worden ingezet voor de andere. Dit vergroot de concurrentie tussen alle aanbieders van balanceringsdiensten in Europa, het is een prikkel voor scherpere biedingen. Wij kunnen nu de meest kostenefficiënte biedingen uit de hele Europese regio die PICASSO afdekt selecteren, uiteraard rekening houdend met beschikbare grensoverschrijdende capaciteit van de deelnemende hoogspanningsnetbeheerders. Zo wordt balancering efficiënter en goedkoper. De kosten die wij daarmee besparen, komen uiteindelijk ten goede aan de eindverbruikers.’

Hoe doen Nederlandse aanbieders het in dit verband?
‘Goed, hun biedingen zijn doorgaans scherp en worden dan als eerste ingezet. Dat heeft alles te maken met de wijze waarop wij onze aFFR-markt hebben ingericht; de prikkel om kosten- gebaseerd in te bieden. TenneT betaalt al jarenlang een prijs per kwartier, gelijk aan de onbalans. In het buitenland is historisch pay-as-bid een gebruikelijke methodiek. Dit betekent dus mooie nieuwe kansen voor Nederlandse bsp’s.’

Werkt PICASSO?
‘De eerste ervaringen zijn positief. Gedurende de eerste 2 weken van onze aansluiting op PICASSO waren de aFRR-energietarieven minder extreem. Bij een opwaartse aFRR namen de Nederlandse biedingen van meer dan 200 euro per megawattuur af en waren nagenoeg geen biedingen van meer dan 1.000 euro per megawattuur. Bij een neerwaartse aFRR zijn activaties tegen negatieve prijzen met 30 procent gedaald. We zagen de toegevoegde waarde van dit internationale systeem ook heel concreet op vrijdag 8 november. Er was toen geen uitwisselingscapaciteit met Duitsland beschikbaar; de onbalansprijzen in Nederland stegen naar 2.500 euro per megawattuur. Dat onderstreept het belang van investeren in deze grensoverschrijdende connecties.’

Gaat dit platform een einde maken aan negatieve stroomprijzen?
‘Het zorgt voor lagere onbalanskosten voor elektriciteit in Nederland. En hoe meer landen zich bij PICASSO aansluiten, hoe groter de efficiency. Het goede nieuws in dit kader is dat ELIA en het Franse RTE binnenkort ook aansluiten, de rest van de Europese lidstaten, en ook Noorwegen en de Energiegemeenschap voor Zuidoost-Europa gaan volgen. De toekomst moet echter uitwijzen wat de exacte effecten zijn wat betreft onbalanskosten en in hoeverre die ook doorsijpelen in de energietarieven.’