Handreiking voor lokaal eigendom zonneparken op rijksgrond gepresenteerd

De handreiking is ontwikkeld in het kader van het programma Opwek Energie op Rijksvastgoed (OER). Meerdere energieregio’s hebben rijksgronden aangewezen als zoekgebieden voor het opwekken van hernieuwbare energie, bijvoorbeeld langs vaar- en autosnelwegen.

Draagvlak
Om draagvlak te creëren voor de energietransitie is in het Klimaatakkoord afgesproken dat bij hernieuwbare-energieprojecten gelijkwaardig wordt samengewerkt met de lokale omgeving en dat daarbij gestreefd wordt naar 50 procent lokaal eigendom voor die omgeving. Het uitgangspunt is dat er zo een eerlijke verdeling van de lusten en de lasten is en dat de lokale omgeving zelf ook zeggenschap heeft over zowel het ontwikkelproces als de stroomproductie en de opbrengsten daarvan. Ook voor OER-projecten geldt dat er gestreefd wordt naar 50 procent lokaal eigendom.

3 soorten
In deze handreiking is de wijze vastgelegd waarop de rijkspartijen en lokale overheden samenwerken aan het streven naar 50 procent lokaal eigendom. Daarbij worden 3 soorten lokaal eigendom onderscheiden.

Ten eerste het eigendom van een collectief samenwerkingsverband van bewoners, lokale ondernemers, agrariërs en/of andere lokale partners in de omgeving van het project. Uitgangspunt is dat iedereen uit de lokale omgeving de kans moet hebben gehad om deel te nemen aan het project. Voorbeelden zijn een coöperatie of energiegemeenschap. De tweede soort is publiek eigendom, zoals een gemeente, waterschap of drinkwaterbedrijf. Dit omvat ook eigendom van bedrijven met 100 procent publieke aandeelhouders zoals ProRail. De laatste variant is eigendom van lokale ondernemers, bedrijven, agrariërs of maatschappelijke instellingen met een lokale vestiging, vaak op eigen terrein.

3 manieren
Het lokaal eigendom kan op 3 manieren tot stand komen. Allereerst kan een lokale partij zoals een energiecoöperatie zelf optreden als initiatiefnemer van een energieproject. In dat geval ontwikkelt de omgeving zelf een energieproject en is er automatisch sprake van 100 procent lokaal eigendom.

Een tweede mogelijkheid is dat een commerciële energieontwikkelaar vanaf het begin gelijkwaardig samenwerkt met de lokale omgeving. In dat geval is er vanaf het begin sprake van 50 procent lokaal eigendom doordat de lokale omgeving vanaf het begin voor 50 procent mee investeert.

Tot slot is het ook mogelijk dat een commerciële energieontwikkelaar optreedt als initiatiefnemer van het energieproject en afspraken maakt met een lokale partij over de eigendomsverdeling. Deze afspraken worden vastgelegd in een omgevingsovereenkomst. De eigendomsverdeling is in dat geval afhankelijk van de precieze afspraken, de risicoverdeling en de investeringen.