Gemeenten krijgen te weinig steun bij aardgasvrij maken woningen en gebouwen

Dat concludeert Natuur & Milieu in een nieuwe analyse. In 2050 moeten alle woningen in Nederland aardgasvrij zijn. In hun Transitievisie Warmte – in de volksmond warmtevisies genoemd – hebben individuele gemeenten hun plannen gepresenteerd over wanneer zij welke wijken van het aardgas af denken te halen.

Weinig concreet
Uit een nieuwe analyse van Stichting Natuur & Milieu blijkt dat deze visies weinig concreet zijn en niet voldoende optellen om de nationale plannen voor aardgasvrije gebouwen te behalen. Zo heeft 66 procent van de onderzochte plannen slechts een voorbereidende of onderzoekende status. Daarnaast vallen zij vaak terug op verwarmingstechnieken die afhankelijk zijn van een onzeker aanbod van hernieuwbaar gas. Het goede nieuws is dat gemeenten veel aandacht besteden aan isolatie, al kunnen ook die plannen volgens de onderzoekers concreter.

Natuur & Milieu onderzocht de warmtevisies van 40 gemeenten uit 12 provincies, van klein tot groot, waaronder de 4 grootste Nederlandse gemeenten. Met het onderzoek wil de organisatie ervoor zorgen dat het voor gemeenten gemakkelijker wordt om effectieve warmteprogramma’s op te stellen. Gemeenten hebben de ‘Transitievisies Warmte’ eind 2021 gepubliceerd en moeten per 2026 een zogenaamd warmteprogramma uitbrengen. In de warmtevisie staat bijvoorbeeld voor welke warmtetechnieken de gemeente kiest, waar aansluiting op een warmtenet plaatsvindt en wat de voornaamste energiebronnen worden. Het warmteprogramma is de juridische opvolger van de warmtevisie en legt de concrete plannen vast.

Landelijke overheid nodig
‘Het is voor inwoners, bedrijven, netbeheerders en energieleveranciers belangrijk dat zij van de gemeente meer duidelijkheid krijgen over wat zij de komende jaren kunnen verwachten. Dan is overleg en inspraak ook veel beter mogelijk’, aldus Atse van Pelt, expert duurzame warmte bij Natuur & Milieu. Er ligt volgens hem een belangrijke rol voor de rijksoverheid om gemeenten daarbij te ondersteunen.

‘We zien dat er een forse verbeteringsslag mogelijk is voor de warmteprogramma’s en dat de landelijke overheid daarvoor nodig is. We roepen het Rijk op om de handschoen nu op te pakken en de gemeenten beter te ondersteunen’, vervolgt Van Pelt.

Aanbevelingen
Uit het onderzoek blijkt dat veel van de belemmeringen die gemeenten ervaren door het Rijk kunnen worden opgelost. Het Rijk moet de regie vergroten door meer duidelijkheid te bieden over welke doelen gemeenten moeten behalen vóór 2030. De landelijke overheid moet daartoe tussentijdse doelen voor 2035, 2040, 2045 en 2050 formuleren en deze ondersteunen met landelijke campagnes. Hierdoor wordt het draagvlak voor de warmtetransitie vergroot en krijgen gemeenten een werkbaar toekomstperspectief.

Het Rijk zou daarnaast voldoende structurele financiering beschikbaar moeten stellen om gemeenten te helpen bij het opstellen van de plannen. Tenslotte zijn gemeenten geholpen met concrete richtlijnen voor de warmteprogramma’s en meer data over het woningbestand.