Weinig aandacht voor klimaatbeleid in eerste debat nieuwe premier Schoof

Schoof kreeg tijdens het debat niet alleen diverse aanvallen van PVV-leider Geert Wilders en de oppositie te verwerken, maar kwam ook in het nauw doordat vicepremier Fleur Agema zich tijdens het debat met een tweet op X roerde.

Nationale koppen
Bij het afleggen van de regeringsverklaring stelde Schoof dat Nederland niet langer ‘nationale koppen’ zal zetten op internationale afspraken, bijvoorbeeld in het natuur- en klimaatbeleid. ‘Dus geen strengere uitleg van Europese regels dan in andere landen’, aldus Schoof. ‘We hoeven niet altijd het beste jongetje van de klas te zijn. Dat kunnen we ons ook niet veroorloven, met zo veel mensen, zo veel bedrijvigheid en zo'n hoogwaardige landbouw- en visserijsector in zo’n relatief klein land. Wat we wél zullen doen, is binnen Europa het gesprek aangaan, daar waar internationale afspraken ons land onevenredig hard raken of een redelijke oplossing in de weg zitten.’

Vals spel
Frans Timmermans (GroenLinks-PvdA) bracht vervolgens als eerste oppositiepartij het klimaatbeleid ter tafel en uitte daarbij forse kritiek op het nieuwe kabinet. ‘Omdat je kennelijk een temperatuurstijging, als die klein is, ook niet voelt onder de douche, wordt de fossielesubsidiekraan weer opengedraaid. In mijn analyse biedt het akkoord valse hoop, omdat men doet alsof een probleem kan worden opgelost door het te ontkennen of te negeren en omdat men voorstellen doet waarvan men weet dat ze noch juridisch noch politiek haalbaar zijn. Beloven om ambitieus klimaatbeleid te voeren zonder erbij te vertellen dat hiervoor zware inspanningen nodig zijn, is een vorm van vals spel. De energietransitie moet worden versneld, niet vertraagd. Het is oneerlijk als de mensen die noodgedwongen het meest hun uitstoot verminderen daarbij het minst geholpen worden, terwijl ondertussen de subsidie vooral gaat naar mensen en bedrijven die hun uitstoot vervolgens het minst terugdringen.’

Hybride warmtepomp
Rob Jetten (D66) en Henri Bontenbal (CDA) uitten tijdens het debat hun zorgen over het schrappen van de verplichte uitrol van hybride warmtepompen.

‘Er staat één afspraak in het hoofdlijnenakkoord die misschien goed peilt, maar heel erg onverstandig is voor de portemonnee van mensen, dat is het schrappen van de hybride warmtepomp’, aldus Jetten. ‘Dat lijkt misschien sympathiek voor mensen, maar als bij een gemiddelde huurwoning met slechte isolatie de cv-ketel wordt vervangen door een hybride warmtepomp en een beetje isolatie, gaat de energierekening van die mensen gewoon met honderden euro's per jaar omlaag. Soms moet je als politici en als leiders ook durven te zeggen: dit peilt misschien even deze kant op, maar voor het land is het toch echt beter als we doorgaan op deze koers.’

Salderingsregeling
Bontenbal viel Jetten bij: ‘De VVD vindt ondernemerschap, vestigingsklimaat en mkb'ers belangrijk. In een akkoord staan een aantal maatregelen die niet zo prettig zijn voor een aantal ondernemers. De salderingsregeling wordt in één keer heel snel afgebouwd en het aantal installateurs dat het nu heel erg moeilijk heeft omdat die markt volledig ingeklapt is, is natuurlijk heel groot. Ik noem het schrappen van de hybride warmtepomp. Er zijn 5 fabrikanten die op dit moment heel grote fabrieken bouwen. Dat komt hierdoor natuurlijk onder druk te staan. Dus de ondernemers die met cleantech, met duurzame energie en groene technologie bezig zijn, gaan dit niet leuk vinden.’

Bontenbal wilde van Dilan Yeşilgöz-Zegerius (VVD) weten of zij bereid is samen naar manieren te zoeken om die markt voor hybride warmtepompen wel op gang te houden, maar kreeg geen concrete toezegging. ‘Het is waar dat we in het akkoord zeggen dat de verplichting eraf gaat. Het staat mensen natuurlijk wel vrij om een warmtepomp aan te schaffen.’

Zware puzzel
‘Het normeren zorgt ook voor schaalgrootte’, waarschuwde Bontenbal. ‘Dus als u deze maatregelen niet neemt, dan komen er duurdere maatregelen voor in de plaats. Of u gaat het Klimaatfonds gebruiken om meer subsidie te geven aan de hybride warmtepomp? Is dat dan de route waaraan de VVD denkt? Want als je zegt dat je de doelen gaat halen, dan moet je ook zeggen hoe je ze gaat halen. Dus dan zou ik willen weten: wordt de subsidie op hybride warmtepompen met 2.000 euro verhoogd?’

Yeşilgöz-Zegerius liet zich echter niet verleiden tot uitspraken. ‘De hoe-vraag is de zware puzzel waar het kabinet deze zomer al aan begint. Ik denk dat het daarmee nog een tijdje doorgaat.’

Waarschuwing
Jetten waarschuwde Schoof op zijn beurt voor de uitkomst van de nieuwe Klimaat- en Energieverkenning (KEV) die het Planbureau voor de Leefomgeving (PBL) komend najaar als onafhankelijke scheidsrechter uitbrengt. ‘Die zal waarschijnlijk aangeven dat de klimaatdoelen voor 2030 nog niet helemaal worden gehaald, omdat er ook een aantal klimaatmaatregelen worden teruggedraaid. Hoe ziet de premier dan het proces voor zich na dat rapport van het Planbureau voor de Leefomgeving?’

Schoof wil echter nog niet vooruitlopen op de uitkomsten van de KEV. Jetten toonde zich weinig onder de indruk. ‘Het wordt niet heel ingewikkeld, vrees ik. Afgelopen jaar kregen we namelijk voor het eerst te horen dat Nederland op koers ligt om de klimaatdoelen van 2030 te halen, maar daar zaten een paar heel belangrijke randvoorwaarden aan. Alles moet ook wel worden doorgezet. Je hoeft geen raketgeleerde te zijn om nu al te kunnen voorspellen dat het Planbureau u als kabinet de opdracht gaat geven om aanvullende klimaatmaatregelen te treffen.’

‘Op het moment dat het PBL komt, gaan we dus bekijken hoe we daarmee omgaan’, besloot Schoof. ‘Ik ga daar op dit moment niet op vooruitlopen. Ik ben geen raketgeleerde en u ook niet, bij mijn weten. Al was dat waarschijnlijk niet nodig, zei u. Maar op het moment dat het PBL er is, dan kijken we ernaar.’