Registratie zonnepanelen en batterijen: beter energiesysteem, betere installaties

Een batterij is zowel een productie- als verbruiksinstallatie en kan deelnemen aan vraagsturing. Er worden dan ook eisen en voorwaarden gesteld met betrekking tot deze systemen. Die liggen vast in de Europese verordening Requirements for Generators – die aansluitvoorwaarden voor opwekinstallaties bevat – en de Demand Connection Code – die aansluitvoorwaarden bevat voor verbruikers.

Flexibel vermogen
‘Deze eisen dragen onder andere bij aan een “level playing field” op de interne elektriciteitsmarkt, het veilig integreren van installaties in het elektriciteitsnet en het faciliteren van energiehandel in de Europese Unie (EU)’, aldus Pieterse, Product Manager System Operations & Congestiemanagement bij Energie Data Services Nederland (EDSN). ‘Ze zijn tevens gericht op het borgen van de verplichting van de netbeheerders om passend gebruik te maken van het vermogen van deze duurzame installaties op een niet-discriminerende en transparante wijze en het leveren van flexibel vermogen voor balancering en congestiemanagement.’

Veiligheid en besturing
EDSN is een organisatie van de Nederlandse netbeheerders. Centraal staat het ontsluiten van relevante data voor de aandeelhouders en marktpartijen. Door het faciliteren van informatie-overdacht wordt bijgedragen aan ontwikkeling van de Nederlandse energiemarkt en de energietransitie. Technische data van installaties dragen kort gezegd bij aan de veiligheid en besturing van het elektriciteitsnet, benadrukt Pieterse. Hij wijst daarmee tevens op het belang van de verplichting voor aangeslotenen om zonnepanelen en batterijen tot 1 megawatt via de website enegieleveren.nl te registreren en daarbij relevante data te delen. Grotere installaties worden aangemeld bij de netbeheerders en door hen geregistreerd in hetzelfde achterliggende centrale installatieregister (CERES: Centrale Registratie Systeemelementen).

Op stoom
De aanmeldingsverplichting via enegieleveren.nl geldt voor opwekinstallaties – zonnepanelen –megawatt en elektriciteitsopslageenheden – batterijen – met een vermogen tot 1 megawatt die zijn aangesloten op het stroomnet. Voor de laatste geldt een registratiemogelijkheid sinds juli 2020 , waarbij de registratiemethode 7 mei dit jaar is gewijzigd. Hoe loopt die registratie? Volgens Pieterse is die van zonnepanelen op stoom. ‘Wij hebben de indruk dat nu vrijwel alle pv-installaties worden aangemeld. Dit zien we bijvoorbeeld terug in de neergang van nu als gevolg van de dip in de consumentenmarkt. Uitbreidingen van installaties vormen wel een aandachtspunt. Wat betreft batterijen hebben we het nu over zo’n 200 registraties, maar daar is dus pas net mee gestart.’

Aantal registraties zonnepaneelsystemen landelijk register van opwekeenheden CERES

Evenwicht creëren
De besturing van het elektriciteitsnet draait om het balanceren van het elektriciteitsnet: het evenwicht bewaren tussen vraag naar en aanbod van energie. Stroom wordt immers direct verbruikt en kan nog niet grootschalig worden opgeslagen. Op basis van voorspelde energieproductie en -verbruik bepaalt de landelijk netbeheerder TenneT of er sprake is van (on)balans. Het middel om evenwicht te creëren is de elektriciteitsmarkt; marktpartijen kunnen al naargelang de verwachtingen op lange- en kortetermijnmarkten extra energie bij- of verkopen en zo bijdragen aan de systeembalans.

Complexere zaak
Pieterse: ‘Het Nederlandse energiesysteem verandert met het vorderen van de energietransitie. De toename van het aantal duurzame opwekinstallaties – onder andere zonnepanelen, windmolens en batterijen – leidt tot meer fluctuaties in de energieproductie vanwege de invloed van het weer. Tel daar de wisselende vraag bij op, bijvoorbeeld door elektrische auto’s en warmtepompen, en je begrijpt dat het voorspellen van het gedrag van al deze installaties op de vraag naar en aanbod van energie complexer wordt. Daarmee neemt de behoefte van netbeheerders toe aan technische data van installaties om het gedrag van installaties op het net beter te bepalen. Wij spelen daarbij een cruciale rol.’

Netbelasting
EDSN voorziet in de toenemende behoefte aan data van netbeheerders en onderlinge informatie-uitwisseling, dit ten behoeve van het besturen van het elektriciteitsnet en faciliteren van marktpartijen. Een voorbeeld van een belangrijke datadienst is Allocatie en Reconciliatie (A&R). Met behulp van data van slimme meters faciliteert EDSN marktpartijen, waaronder de aangeslotenen en elektriciteitsleveranciers, bij het toewijzen en afrekenen van elektriciteit. Daarnaast levert de organisatie data aan netbeheerders die de input vormen voor het berekenen van netbelasting, met als doel dat netten tijdig worden uitgebreid, vervangen of vernieuwd.

Balans en congestie
‘Bovendien dragen we met installatiedata bij aan netbalancering en congestiemanagement’, aldus Pieterse. ‘De fluctuaties in energieproductie en -verbruik vergroten de kans op onbalans en netcongestie – lokale capaciteitsknelpunten in het fysieke net met overbelasting tot gevolg – en resulteren eveneens in een grotere databehoefte naar installatiedata bij netbeheerders. Netbeheerders moeten steeds vaker flexibel reageren op onbalans en netcongestie met flexibel regelbaar vermogen van installaties: door het op- en afregelen van installaties wordt onbalans en netcongestie voorkomen. EDSN voorziet voor een groot deel in deze databehoefte door centrale ontsluiting van technische gegevens van aansluitingen en installaties voor netbeheerders en marktpartijen. Inzicht in het flexibel regelbaar vermogen wordt steeds belangrijker. Onder de streep: de registratie van pv- en opslaginstallaties en hun technische specificaties is van wezenlijk belang om het elektriciteitsnet veilig en bestuurbaar te houden tijdens de energietransitie.’

Veilig net
Ziet Pieterse naast dat algemene belang ook voordeel voor de installateur en de klanten? Het zorgt allereerst voor een ‘level playing field’ voor de installatiebranche, doordat het installaties uitsluit die niet aan de technische aansluitvoorwaarden voldoen, zo stelt hij. Het bemoeilijkt dus oneerlijke concurrentie. ‘Installateurs registreren veelal op basis van verkregen toestemming van de klant de installatie op energieleveren.nl’, aldus Pieterse. ‘Doordat tijdens de registratie wordt gecontroleerd of de installatie is gecertificeerd, weten de klant en installateur direct dat is voldaan aan de technische aansluitvoorwaarden. De installateur draagt zo ook bij aan een veilig elektriciteitsnet. Nu moet bij aanmelding nog een lijst met gegevens worden ingevuld. Wellicht kan het in de toekomst gemakkelijker, bijvoorbeeld middels een QR-code op de installatie, waarmee de technische installatiedata uit het ERP-systeem van installateurs de basis vormen voor de registratie op energieleveren.nl. Door die te scannen ben je dan direct klaar. Daarnaast kan bijvoorbeeld worden gedacht aan het detecteren van installaties achter de aansluiting op basis van slimme meterdata.’