‘Regeling Groenprojecten op losse schroeven: klap voor verduurzaming en zonne-energie in Nederland’

Wat doe jij exact?
‘Ik ben relatiemanager bij ING Groenbank. Hier focussen we ons op de Regeling Groenprojecten. We adviseren samen met collega’s in het land onze klanten, helpen hen door het aanvragen van een groenverklaring en verzorgen samen de financiering van hun duurzame investeringen.’

Wat is de Regeling Groenprojecten?
‘Deze faciliteert het aanvragen van een groenverklaring door groenbanken en groenfondsen. Hiermee kunnen ze duurzame projecten van hun klanten tegen een lager rentetarief financieren, bijvoorbeeld op het gebied van duurzame bouw, biologische landbouw en hernieuwbare energie.’

Het is een waardevolle regeling?
‘Ze is in 1995 in het leven geroepen om duurzame projecten die voldoen aan de voorwaarden sneller rendabel te kunnen laten zijn, en die daarmee ook daadwerkelijk gerealiseerd worden. Zo heeft de regeling onder andere vele zonnestroomprojecten mogelijk gemaakt. Er wordt in Nederland vrijwel geen groot zonnepaneelsysteem gerealiseerd zonder gebruik te maken van deze regeling. De marges op deze projecten zijn zeer klein, een lening tegen gunstige voorwaarden maakt een groot verschil. Maar de Regeling Groenprojecten geeft juist ook vele zonnedakprojecten op panden van het midden- en kleinbedrijf (mkb) het nodige duwtje in de rug om ze van de grond te krijgen.’

Is dat succes in cijfers uit te drukken?
‘De Regeling Groenprojecten is cruciaal voor het realiseren van de grote verduurzamingsdoelen in Nederland. Groenfondsen en groenbanken hebben in dit kader zo’n 5,6 miljard euro uitstaan aan leningen met een rentekorting en er is door spaarders en beleggers voor ruim 5 miljard euro ingelegd. Er werd jaarlijks 1 tot 1,2 miljard euro aan groenverklaringen voor een breed scala aan projecten uitgegeven. Na de aanpassing van de regeling per 1 juni 2022 zie je dit bedrag al teruglopen. Het wekt onze verbazing omdat er juist vanaf 2016 meer ruimte en nieuwe projectcategorieën in de regeling kwamen.’

Holland Solar en de Nederlandse Vereniging van Banken (NVB) maken zich grote zorgen over de voorgenomen aanpassing in de Regeling Groenprojecten 2024.
‘Wij zijn geenszins gelieerd aan Holland Solar maar werken wel samen, net als met andere belangen- en brancheorganisaties op het gebied van duurzaamheid. Daarnaast is er via de NVB overleg tussen de andere banken en groenfondsen met de Rijksdienst voor Ondernemend Nederland (RVO) en het ministerie van Infrastructuur en Waterstaat. De Regeling Groenprojecten staat echter onder grote druk.’

Wat betekent dat precies, met name wat betreft zonne-energie?
‘In 2022 werd de Regeling Groenprojecten al flink aangescherpt, ook ten aanzien van pv-installaties. Er werd een productgarantie van 12 jaar en een vermogensgarantie van 84 procent na 25 jaar voor zonnepanelen vereist. Het ergste is echter dat er per 2024 nog eens een aanscherping van de voorwaarden volgt. Die zouden de uitrol van zonnestroomprojecten zeer ernstig beperken.’

Wat houdt die aanscherping in?
‘De eisen ten aanzien van product- en opbrengstgaranties zijn begin dit jaar vervallen. In plaats daarvan wordt onder andere gevraagd om demontabele platen waartussen zonnecellen verwerkt zijn, zodat deze en de zonnecellen apart gerecycled kunnen worden. Het probleem is dat dit soort zonnepanelen niet bestaat, in ieder geval niet als commercieel massaproduct. Ook de faciliteiten die deze recycling mogelijk maken, zijn er nog niet. Daarnaast worden zonnepanelen vereist die zijn opgenomen in de Nationale Milieudatabase (NMD) met categorie 1 productkaart. Op dit moment is dat slechts een zeer select aantal zonnepaneeltypes. De sector heeft hier tijd voor nodig, is ook hier nog niet klaar voor.’

De internetconsultatie voor de Regeling Groenprojecten 2024 is momenteel gaande en loopt tot halverwege deze maand. Hoe beoordeel jij het huidige voorstel?
‘Die 2 onrealistische eisen zijn niet aangepast. Er wordt in het nieuwe concept wel gesproken over een mogelijke afwijking indien de zonnepanelen een productgarantie van ten minste 25 jaar en een vermogensgarantie van minimaal 87 procent na 25 jaar hebben. Zelfs het enige zonnepaneel dat in categorie 1 van de NMD valt, voldoet hier echter niet aan. De voorwaarden voor het verkrijgen van een groenverklaring voor pv-installaties zijn hiermee nog steeds gebaseerd op toekomstmuziek. Die moeten dus overboord, in ieder geval voor dit moment.’

Wat zijn de gevolgen van deze verdere aanscherping?
‘ING Groenbank heeft de eisen die vanaf 2024 gelden tegen de pv-projecten gelegd die we eerder financierden met een gunstige lening via de Regeling Groenprojecten. 99 procent zou daar nu niet meer voor in aanmerking komen. We hebben het kortom over een enorme klap voor zonne-energie in Nederland en dus de bijdrage aan de verduurzaming van ons land. Het huidige voorstel moet dus wezenlijk worden aangepast. Daar strijden we momenteel hard voor, onder andere samen met diverse brancheverenigingen en belangengroepen.’

Waarom loopt dit zo, een gebrek aan praktijkkennis bij de overheid?
‘Wij hebben deze onrealistische eisen, samen met vele anderen, al vaak aangekaart de afgelopen jaren. We onderschrijven dat hergebruik van materialen van zonnepanelen belangrijk is, maar het ministerie van Infrastructuur en Waterstaat wil te snel. Beter zou het zijn om jaarlijks te evalueren hoe de markt zich ontwikkelt, waardoor de producenten tijd hebben om zich aan te passen. We zagen ook al eerder de eisen ten aanzien van duurzame bouwprojecten sterk toenemen, waardoor de mogelijkheid op een groenverklaring sterk afnam, veel ondernemers afhaken en dan de keuze maken om zo goedkoop mogelijk te bouwen. Waarom de regeling te snel wordt aangescherpt is de grote vraag, de redenen zijn niet helder.’

Wat is jouw vermoeden?
‘Als je ernaar vraagt dan krijg je niet zelden het antwoord dat de regeling vooral bedoeld is voor innovatieprojecten. Het grote geheel wordt daarmee genegeerd. De Regeling Groenprojecten heeft een enorme bijdrage geleverd aan de verduurzaming van Nederland, en wel tegen zeer lage kosten. Het scheelt de staat jaarlijks zo’n 100 miljoen euro aan belastinginkomsten, een schijntje in vergelijking met het bedrag dat direct aan andere verduurzamingssubsidies wordt verleend. Met iedere euro die de overheid besteedt aan de Groenregeling wordt door private partijen tussen de 29 en 34 euro gefinancierd aan duurzame projecten, zo blijkt uit de evaluatie van de regeling door de RVO. Daarmee is de regeling een effectieve manier om de verduurzaming van Nederland te versnellen. Ook de milieuwinst van de regeling uitgedrukt in geld – 263 tot 303 miljoen euro – is ongeveer 10 keer groter dan de maatschappelijke kosten – 30 miljoen euro. Daarnaast dragen al deze projecten in directe zin bij aan de opgaven rond CO2- en stikstofreductie en faciliteert de regeling investeringen in een breed scala aan sectoren, onder meer die van duurzame energieopwekking en duurzame bouw tot circulariteit en – biologische – landbouw.’

Wat zou jouw voorstel zijn?
‘Dat we in ieder geval de voorwaarden niet op korte termijn verder aanscherpen. De regeling Groenprojecten bewijst zichzelf al sinds 1995 en heeft aantoonbaar succes, ook gezien het feit dat particulieren – de burgers van Nederland – zich betrokken kunnen voelen bij deze regeling door hun inleg en het beleggen van geld waarop een fiscaal voordeel rust. Los van de aanscherping van voorwaarden op onderdelen is er ook verruiming geweest in de regeling, bijvoorbeeld op mobiliteit. Hiermee is er onder andere extra stimulans op de aanschaf van een elektrische vrachtwagen. Laten we hiermee doorgaan en beseffen dat de Regeling Groenprojecten een belangrijke taak heeft in het behalen van de duurzaamheidsdoelstellingen van Nederland.’